Uca və əzəmətli Allahın lütf və mərhəməti sonsuzdur. O, bu mərhəmət sahibi olaraq bəşəriyyətə öz cinslərindən olan peyğəmbərlər göndərdi. Hər bir peyğəmbər öz-özlüyündə Allahın insanlara bir lütfü və mərhəmətidir. Ancaq son peyğəmbər olmasına, nübüvvətinin cinlər də daxil olmaqla hər kəsi əhatə etməsinə və hər kəsin onun peyğəmbərliyindən faydalanmasına görə “aləmlərə rəhmət olaraq göndərilən” vəsfi ilə anılmışdır. “Səni də (Ya Rəsulum!) aləmlərə (bütün insanlara və cinlərə) ancaq bir rəhmət olaraq göndərdik”. (Ənbiya/107)
“Rəhmət” elə bir şeydir ki, təkcə insanlar yox bütün canlılarına ona ehtiyacı vardır belə bir rəhmət isə yalnız Həzrət Rəsulullahın (s) özündən başqa heç kəsdə ola bilməzdir. Onun rəhməti təkcə insanları deyil, bütün cahanı öz ağuşuna alır. Ayənin ifadəsi ilə desək, O, bütün aləmlərə rəhmətdir. Bu rəhmət həm dini, həm də dünyəvi yöndədir. Dini yöndən rəhmət olması:
Allah Rəsulu (s) insanların zəlalət içində boğulduğu bir vaxtda göndərilmişdir. Bir tərəfdə Cahiliyyə hökm sürür, digər tərəfdə də Əhli-Kitab çoxu təhrif olunmuş müqəddəs kitabları ilə get-gedə yolunu daha da azırdı. Beləliklə, Allah həqiqət axtarmağın və nicat tapıb ilahi mükafat qazanmağın əlçatmaz olduğu bir zaman kəsiyində Onu yer üzünə göndərib hidayət yollarını göstərmişdir.
Dünyəvi baxımdan rəhmət olmasına baxsaq, bəşəriyyət Onun sayəsində bir çox zillətdən, müharibədən, münaqişədən, qarşıdurmadan xilas olmuş, həqiqi sülhə və hüzura qovuşmuşdur. Bundan əlavə yer üzərində iki rəhmət vardır. Biri tövbə və istiğfardır digəri isə Həzrətin (s) özüdür bu ikisi olduğu təqdirdə heç zaman yer üzərinə bəla gəməyəcəkdir. Bu haqda Qurandə belə buyrulur: “Halbuki sən onların arasında ola-ola Allah (sənə hörmət əlaməti olaraq) onlara əzab verən deyildir. (Tövbə edib) bağışlanmalarını diləyərkən də Allah onlara əzab verməz!” (Ənfal/33)
Rəsulullahın geniş və əhatəli rəhməti müsəlmanları, qeyri-müsəlmanları, dostları, düşmənləri, azad insanları, kölələri, böyükləri, kiçikləri, hətta insanlarla yanaşı, heyvanları da əhatə edir. Bəli, Onun rəhməti möminə hidayət, münafiqin həyatı üçün bir aman, kafirə də İlahi əzabın təxiri (günahların dərhal cəzalandırılmaması) şəklində təcəlli etmiş, münafiqlər bu rəhmət sayəsində dünyada əzaba məruz qalmamış, müsəlmanlarla bir yerdə yaşamış, onların istifadə etdiyi hüquqlardan yararlanmış və münafiqlik qaxıncı ilə üzləşməmişlər. Əvvəlki qövmlər Allaha üsyan etdikləri üçün köklü-köməcli həlak edildikləri halda, Rəsulullahın təşrifindən sonra ümumi həlak olmamışdır. Beləliklə, bu rəhmətin kölgəsi bir mənada kafirlərin üstünə də düşmüşdür. Yəni Allah-Təala Onun varlığını əzabına sipər etmişdir.
Rəsulullah (s) son dərəcə həssas və kövrək insan idi. Fəqirlərə acıyar, bütün canlılara və heyvanlara şəfqət və mərhəmət göstərərdi. İnsanlara da heyvanlara qarşı şəfqətli olmağı tövsiyə edərdi. Rəhmət Allah Rəsulunun ruhu, fitrəti idi, hal və hərəkətlərinə hopmuşdu. Şəfqət və mərhəmətin misilsiz mücəssəməsi idi.
Rəvayətdə deyilir ki, Peyğəmbər (s) buyurur: “Mən rəhmətliyəm. Mən insanlara verilən “mərhəmət”əm.
Və başqa bir rəvayətdə buyurulur: Allah məni aləmlərə rəhmət olaraq göndərdi. Burada üstü-örtülü, lakin aşkar şəkildə bizi o yerə aparır ki, Allah Rəsulunun (s) varlığının mahiyyəti rəhmətdir və təbii olaraq bu, onun göndərilməsi ilə bağlıdır.
“Rəhmət” xüsusiyyətini digər peyğəmbərlərdən fərqləndirən bir xüsusiyyət hesab edən başqa bir əlamət də var. Merac rəvayətlərinin birində peyğəmbərlər arasında danışıqlar səhnəsi var. Təbəri bu rəvayəti nəql etmişdir və orada Allah Rəsulunun (s) digər peyğəmbərlərə dediyi kəlamı vardır: Məni aləmlərə rəhmət olaraq göndərən, məni bütün bəşəriyyətə peyğəmbər və peyğəmbər edən, məzhəbləri hər şeyin maarifçisi olaraq nazil edən, ümmətimi ümmətlər arasında ən yaxşı ümmət edən Allaha şükürlər olsun. ortada ümmətimi birinci və sonuncu qoydu, mənim ilk vəsvim var, çiynimdən yükü götürüb, adımı ucaltdı, məni birinci və sonuncu təyin etdi.
Məhz burada İbrahim (ə) digər peyğəmbərlərə dedi: Məhəmməd (s) bu xüsusiyyəti ilə sizlərdən üstün oldu. (Cami əl-Bəyan fi təfsirül-Quran: 15/8).
Burada Həzrə Rəsulullahın (s) rəhmətinin xaricdə olan 40 əməli misdaqlarını nümunə olaraq nəql edirik
Başqalarında hal – əhval soruşmaq
1. Gördüyü hər kəsə salam verdi və salam verməkdə heç kim ondan üstün olmadı.
2. Birinin əlini sıxanda əlini tez çəkməzdi.
3. İnsanlarla elə ünsiyyətdə idi ki, hamı onun üçün ən əziz insan olduğunu düşünürdü.
Başqaları ilə ictimailəşmə
4. Nə vaxt kiməsə baxsa, gözünün ucu ilə baxmırdı.
5. Kimləsə danışanda onun sözlərinə diqqətlə qulaq asardı.
6. Kiminləsə danışanda tamam dönüb üzbəüz oturardı.
7. O, heç vaxt insanların qarşısında arxalanmayıb
8. Heç vaxt heç kimlə mübahisə etməzdi.
9. Heç vaxt heç kimə yuxarıdan aşağı baxmırdı.
Məclisin ədəbi ilə
10. O, məclisdə xüsusi yer tutmayıb, bu işdəndə çəkindirərdi.
11. O, öz səhabələri arasında dövrə vurub oturar və əgər onların yanına bir yad biri gəlsə, onlardan hansının Peyğəmbər olduğunu ayırd edə bilmirdi.
12. Onunla kim oturdusa, o qalxmaq istəyənə qədər qalxmaq istəmədi.
13. Bir zala girəndə yuxarıda deyil, sonunda və qapının yanında otururdu.
Əfv və güzəşt
14. Onun hüzurunda xoşuna gəlməyən bir hadisə baş versəydi, buna əhəmiyyət verməzdi.
15. Kim bəhanə gətirsə, onun üzrünü qəbul edərdi.
16. Kiminsə xətası olsaydı, onu deməzdi.
17. Çünki kimdənsə səhv bir şey eşidirsən. O, “filankəs niyə belə dedi” demədi, əksinə, “Bəziləri belə deyənlərin aqibəti necə olur?” dedi.
18. O, başqalarının cəsarətinə səbir edir və pisliyi yaxşılıqla mükafatlandırırdı.
Pislərlə yaxşı rəftar
19. O, pislərə yaxşılıq etməklə onların qəlbini fəth etdi və onları məftun etdi.
20. İnsanlardan ehtiyatlı olsa da, onlardan çəkinmir, hamıya qarşı mehriban davranırdı.
21. Xəstə olanda düşmənlərinə böyük hörmətlə baş çəkərdi.
Ehtiyaclı insanlarla
22. O, kasıblarla çox oturub qalxar, onlarla yemək yeyərdi.
23. O, nökər və qulların dəvətini qəbul etdi.
24. Xəstələri ziyarət etdi; Baxmayaraq ki, Mədinənin ən uzaq nöqtəsi idi.
25. Nə vaxt kasıba bir şey versən, o, özünə verir, heç kimə pul vermirdi.
26. Onun hüzurunda heç kim ümidsiz qalmadı və deyərdi: Mənə ehtiyacını verə bilməyən birinin ehtiyacını ver.
Qohumlar
27. Qohumlarla çox get-gəl edərdi.
28. Qohumları ilə mehriban idi, onları başqalarından üstün tutmazdı.
29. Heç vaxt qohumlarını, dostlarına artıq – əskik deməyib.
Səhabələrlə
30. Hədiyyəni qəbul edərdi; Baxmayaraq ki, bir qurtum süd qədərində olsa belə.
31. O, heç vaxt heç kimin xahişini rədd etmədi, ancaq günah olduğu halda.
32. Dostları ilə əlaqə saxlayar, daim onların vəziyyəti ilə maraqlanardı.
33. O, uzun müddət susardı və lazım olana qədər danışmağa ağzını açmadı.
Təbəssüm və şənlik
34. Həmişə gülümsəyirdi və eyni zamanda Allahdan çox qorxurdu.
35. Xoşbəxt olanda gözlərini açardı və çox sevinc göstərməzdi.
36. Onun gülüşlərinin çoxu təbəssüm idi və səsi gülmək üçün kifayət qədər yüksək deyildi.
İnsanların hüquqlarına hörmət
37. Əgər namaz qılarsa və bir nəfər onun yanına gəlsəydi, namazını qısaldardı.
38. Əgər namaz qılsa və uşaq ağlasa, namazını qısaldardı.
39. O, əhdə ən sadiq insanlardan idi.
40. Və hər şeydən əvvəl, Məkkənin fəthindən sonra səhabələrin tənqid və müqavimətlərinə baxmayaraq, hətta Əbu Süfyan kimilərin də bütün xəyanət və düşmənçiliklərinə məhəl qoymadı və ümumi əfv əmri verdi, dua etdi ki, Allahım, məni hidayət et. Cahildirlər.
Nəticə olaraq bu yazıları nəzərdən keçirdikdə görürük ki, Allahı Rəsulu (s) həqiqətən Aləmlərə rəhmətdir!
Dr. Fariz rəcəbov
