Günəş və Ayın qovuşması

Fürsətdən istifadə edərək izdivac günü münasibətilə öndə İmam Zamanı (əc) və haqq naibi həzrət Ayətullah Xameneini və İslam dünyasının başında duran dəyərli Mərcəi-təqlidlər olmaqla, sonra siz dəyərli müsəlman qardaş və bacılarımızı təbril edərək dünya və axirətdə Peyğəmbər (s) və onun pak ailəsi ilə birlikdə olmanızı Uca Allahdan diləyirik.

İmam Əli (ə) və Hz. Zəhranın (s) izdivacı
Bu izdivac hadisəsi şiə tarixində ən mühüm hadisələrdən biridir ki, bu mübarək və məhəbbət dolu bağlılığın səmərəsi İmamət (ə) ağacı oldu. Bu mübarək izdivacın tarixi haqqında müxtəlif nəzərlər vardır. Lakin rəsmi olaraq Zil-Hiccə ayının birinci günü bu izdivacın günü kimi qeyd olunub.

İmam Əlinin (ə) və Xanım Zəhranın (s) izdivac zamanı yaşları
Şiə alimlərinin böyük əksəriyyətinin nəzərinə əsasən Xanım Zəhranın (sə) evləndiyi zaman doqquz ya on yaşı var idi. Bu yaşı ən çox deyənlər on bir yaş qeyd etmişlər. Həmçinin izdivac zamanı İmam Əlinin (ə) yaşı isə 21 il 5 ay qeyd olunur.

Həzrəti Əlinin (ə) və Xanım Zəhraya (s) elçiliyi
Şiə və sünni rəvayətlətinə əsasən Əbu Bəkr və Ömər xanım Zəhra (sə) ilə evlənməkdən ümidsiz olmuşlar. Əmirəl-möminin həzrət Əliyə (ə) dedilər ki, sən onun elçiliyinə get.
Başqa yerdə rəvayət olunur ki, səhabə və ənsar (Mədinə müsəlmanları) Ovs qəbiləsinin başçısı Sə`d Məaz ilə söhbət etdikdən sonra başa düşdülər ki, həzrət Əlidən (ə) başqa kimsə xanım Zəhra (sə) ilə evlənməyə layiq deyildir və həzrət Peyğəmbər (s) də ondan başqasını razı deyil. Bundan sonra həzrət Əlinin (ə) yanına gedərək onu ənsardan olan bir nəfərin bağında tapdılar və gördülər ki, öz dəvəsi ilə xurma bağını suvarır. Onlar Əliyə (ə) üzünü tutub dedilər: Qüreyşin adlı-sanlı şəxsləri həzrət Zəhra (sə) üçün elçilik etsələr də həzrət Peyğəmbər (s) onların cavabında buyurdu ki, Zəhranın (sə) işi Allahın iradəsinə bağlıdır və biz ümid edirik əgər sən elçiliyə getsən razılıq cavabı alacaqsan və əgər sənin varın az olarsa biz sənə kömək etməyə hazırıq.

Həzrəti Əli (ə) necə elçilik etdi?
Zəhhak ibn Məzahim nəql edir Əli ibn Əbu Talibdən eşitdim ki, həzrət Zəhra (sə) üçün elçilik mərasimi haqqında belə buyurdu: Peyğəmbərin (s) yanına getdiyim zaman o böyük şəxsiyyət məni görüb gülümsəyərək buyurdu: Ey Əli (ə)! Hacətin üçün mənim yanıma gəlmisən? Mən hamıdan qabaq müsəlman olduğumu və Allah yolunda etdiyim cihadları o həzrətə dedim. Peyğəmbər (s) buyurdu: Ya Əli (ə)! Düz deyirsən sənin məqamın dediklərindən daha yüksəkdir. Dedim: ey Allahın Peyğəmbəri (s)! Fatimeyi Zəhranı (sə) mənimlə evləndir (onun üçün elçiliyə gəlmişəm). Buyurdu: ya Əli (ə)! Səndən öncə neçə kişi bunu məndən istəmişdi amma hər dəfə mən Fatiməyə (sə) deyəndə narazı olduğunu bildirirdi. Sən bir qədər səbr elə mən onun yanına gedib gəlirəm.
Peyğəmbər (s) Fatimənin (sə) yanına getdi. Atasını görən xanım Zəhra (sə) ayağa qalxıb atasının qabağına gəlib ayaqqabılarını çıxardı və həzrət üçün əl suyu gətirib onun əl-ayağını yuduqdan sonra oturdu. Bundan sonra həzrət Peyğəmbər (s) qızına belə buyurdu: “ey Fatimə (sə)!” Xanım cavab verdi: Bəli, ey Allahın Rəsulu nə istəyirsən? Həzrət buyurdu: “Əli ibn Əbi Talib, o şəxsdir ki, sən onun qohumluğunu, fəzilətini və müsəlmanlığını tanıyırsan və mən də Allahdan istəmişəm Onun yanında ən yaxşı olanını səninlə evləndirsin və Əli (ə) sənə elçiliyə gəlib. Nəzərin nədir?”. Xanım Zəhra (sə) sakit qalıb üzünü də döndərmədi və Peyğəmbər (s) də xanımın üzündə narazılıq əlaməti görmədi. Sonra ayağa qalxaraq “Allahu Əkbər! Onun sükutu, razılığıdır (razılıq əlamətidir)”. Bundan sonra həzrət Cəbrail (ə) nazil olaraq həzrət Peyğəmbərə (s) buyurdu: “Ey Muhəmməd! Onu (Zəhranı (sə)) Əli (ə) ilə evləndir ki, Allah da bu ikisini bir-biri üçün bəyənmişdir.
Digər rəvayətdə Əli ibn Əbi Talib (ə) buyurur ki, Peyğəmbər (s) mənə belə buyurdu: Ey Əli! Qüreyşdən olan bir dəstə kişi, Zəhraya (sə) görə məni qınayaraq dedilər: Biz Zəhranı (sə) istəyirdik və sən qəbul etmədin amma indi onu Əli ibn Əbi Talibə (ə) verdin. Mən cavab verdim and olsun ki, sizi mən yox Allah qaytardı, elçiliyinizi qəbul etmədi və Fatiməni (sə) Əli (ə) ilə (Allah) evləndirdi. Çünki Cəbrail (ə) nazil olaraq buyurdu ki, Allah Taala buyurur: Əgər Mən Əlini (ə) yaratmasaydım həzrət Adəmdən (ə) sonra (bu günə qədər) yer üzündə Fatiməyə (sə) layiq ər olmazdı.
Həmçinin Peyğəmbərdən (s) İmam Əliyə (ə) xitabən nəql olunan hədisdə belə oxuyuruq: “«لولاك یا على لما كان لفاطمه كفو على وجه الارض – ya Əli əgər sən olmasaydın yer üzündə Fatiməyə (sə) tay olmazdı”.
Əllamə Həsənzadə Amuli, bu hədisin şərhində belə buyurur: “Məsum olmayan kişinin ismət sahibi olan qadınla evlənməsi yolverilməzdir”.

Həzrəti Zəhranın (s) Mehriyyəsi
Xanım Zəhranın (sə) mehriyyəsini bilmək üçün ilk öncə həzrət Əlinin (s) sərvəti ilə tanış olmalıyıq.
Həzrət Peyğəmbərimiz (s) xanım Zəhranın (sə) razılğını gördükdən sonra İmam Əlinin (ə) yanına gələrək təbəssümlə ona buyurdu: Ya Əli (ə)! Toy üçün nəsə varındırmı? Həzrət Əli (ə) cavab verdi: Ey Allahın Rəsulu (s) atam və anam sənə qurban olsun, siz mənim vəziyyətimdən tamamilə xəbərdarsınız. Mənim bütün sərvətim bir qılınc, bir zireh və bir dəvədən ibarətdir. Peyğəmbər (s) buyurdu: Sən mücahid bir kişisən və qılncın olmadan Allah yolunda cihad edə bilməzsən, qılınc sənin zəruri ehtiyaclarındandır. Dəvəyə gəlincə o da sənin zəruri ehtiyaclarından sayılır. Gərək onunla suvarma işlərini, özünün və ailənin iqtisadi işlərini təmin etməklə yanaşı həmçinin səfər etdikdə də yükünü onunla daşımalısan. Yedə yalnız zirehin qalır ki, ondan keçə bilərsən. Mən də səni çətinliyə salmayacam və elə o zirehlə kifayətlənəcəm.
Həzrət Əlinin (ə) sərvətini bildikdən sonra indi isə xanım Zəhranın (sə) mehriyyəsinin nə qədər olmasını təxmin etmək çox da çətin olmayacaq. Xanımın mehriyyəsinə gəlincə bu haqda iki hədis vardır:
Yer üzünə aid olan adi mehriyyə yaxud başqa dillə desək yer üzündə olan müsəlman qadınların mehriyyəsi kimi olan bir mehriyyə idi. Bu haqda da iki rəvayət mövcuddur:
Xanım Zəhranın (sə) mehriyyəsi zireh idi və o zireh çox möhkəm olduğu üçün ona qılınc qıran zireh deyərdilər və bu zirehin qiyməti dörd yüz başqa rəvayətə əsasən beş yüz dirhəm idi.
İslami rəvayətlərə əsasən xanımın mehriyyəsi beş yüz dirhəm olub.
Təbii ki, bu iki hədisi bir yerə toplayaraq bir ortaq nəticə almaq mümkündür və deyə bilərik ki, İmam Əlinin (ə) zirehinin qiyməti beş yüz dirhəmə sataraq xanıma mehriyyə etmişlər.
Asimani mehriyyə: Allahın Peyğəmbəri (s) buyurub: Fatimeyi Zəhranın (sə) mehriyyəsi asimanda yer kürəsinin beş hissəsindən biri təyin olub beləliklə Qiyamətə qədər kimsə Fatiməyə (sə) və övladlarına kin bəslədiyi halda yer üzərində gəzməsi haramdır (yeri qəsb etmişdir). Başqa bir hədisdə isə İmam Muhəmməd Baqirdən (ə) nəql olunur ki, buyurub: Fatimeyi Əthərin (sə) mehriyyəsi dünyanın beş hissəsindən biri, cənnətin üç hissəsindən biri, dörd axar çay idi ki, o çaylar bunlardır: Fərat, Misirdə olan Nil, Nəhrəvan və Bəlx çayları.
Beləliklə Əmirəl-möminin İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) göstərişi ilə zirehi sataraq pulunu həzrət Peyğəmbərə (s) təqdim etdi. Peyğəmbər (s) də həmin pulu üç hissəyə bölüb bir hissəsini cehizlik üçün ev əşyalarına xərclədi, digər bir hissəsini toy üçün ətriyyat hazırladı və üçüncü hissəsini isə Ümmü Sələməyə tapşıraraq toy gecəsi çatanda onu İmam Əliyə (ə) qaytardı ki, toya gələn qonaqların qabağına yemək-içmək alsın.
Əziz müsəlman bacı və qardaşlar. Gördüyünüz kimi bizə sözün əsl mənasında örnək olan Həzrət Muhəmməd (s) peyğəmbər və onun pak ailəsinin həyatının bütün sahələrində çoxlu ibrətlər vardır. Ümid edirik hər birimizə örnək olan bu sadə lakin eyni zamanda bərəkət və məna dolu o həyatı yaşayaraq dünyadan köçəndə də onlar kimi köməyi özümüzə arzu edək. Necə ki, Aşura ziyarətnaməsində belə oxuyuruq:

اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیاىَ مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَماتى مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
İlahi mənim yaşayışımı Muhəmməd (s) və onuin ailəsinin yaşayışı kimi və ölümümü də Muhəmməd (s) və onun ailəsinin ölümü kimi qərar ver.

İmam Museyi-Kazimin (ə) mövludu

Yeddinci İmam olan Həzrət Museyi-Kazim (ə) hicrətin 128-ci ilində (miladi 745) dünyaya gəlmişdir və 183-cü (miladi 799) ilində şəhid edilmişdir. Altıncı imam Həzrət Cəfər Sadiqin (ə) oğlu olan İmam Museyi-Kazim (ə), həyatı boyunca çox ağır zülmlər görüb. İmam Musa Kazim (ə) Əhli-Beytin (ə) nurlu yolunu qoruyur, bütün zülmlərə, yanlışlıqlara, sapmalara qarşı layiqincə mübarizə aparırdı. O Həzrət (ə), digər İmamlar (ə) kimi gecələri bir-bir kasıbların, köməyə möhtacların evlərini ziyarət edər, onlara lazım olan köməyi edərdi. Eynilə ataları kimi bunları özünü tanıtmadan, qürurlanmadan edərdi.

Əməvi səltənəti yıxılıb, yerinə Abbasilər keçdiyi zaman, çoxsaylı Əhli-Beyt (ə) tərəfdarları təqiblərini bitdiyini ehtimal etdilər. Amma qısa bir müddət keçmədən, Abbasilər də Əməvilərin yolunu davam etdirdilər, hətta yeni zülmlərə əl atdılar. Abbasi idarəçilərinin qorxusu, xalqın Əhli-Beyt (ə) övladlarını rəhbərlikdə görmək istəyindən irəli gəlirdi. Çünki Abbasilər Əhli-Beyt (ə) adından istifadə edərək, Əməviləri devirmişdilər. Abbasilər öz iqtidarlarına görə, başda Əbu Müslim Xorasani olmaqla, Əhli-Beyt (ə) davamçılarına borclu idilər. Çünki Əməvi səltənətini yıxan, ona ən əhəmiyyətli zərbəni vuran – Əhli-Beyt (ə) davamçılarının böyük öndərlərindən olan Əbu Müslim Xorasani olmuşdur. Amma Abbasilər başda Əbu Müslim olmaqla bir çox Əhli-Beyt (ə) davamçılarını vəhşicəsinə qətlə yetirməkdən belə, çəkinmədilər.

Fəxx hadisəsi

“Peyğəmbər xəlifələri” kimi özlərini tanıtdıran Abbasilərin özbaşınalığı və İslam dininə zidd hərəkətləri müsəlmanlar arasında narazılığa səbəb olmuşdu. Xüsusən Həzrət Peyğəmbərin (s) nəsli olan Bəni-Haşim bu məsələdə olduqca həssas idi. İmam Həsənin (ə) nəslindən olan Hüseyn ibn Əli, İmam Museyi-Kazimın (ə) əmri ilə Mədinədə xəlifə Hadinin hakimiyyətinə qarşı qiyam etmək məqsədilə ordu topladı.

Mədinə valisinin Bəni-Haşimə qarşı etdiyi təzyiqlər Hüseyni qiyamı sürətləndirməyə vadar etdi. Hüseynin planına əsasən, həcc mövsümündə o, öz qoşunu ilə Məkkəyə doğru getməli və xilafətn müxtəlif bölgələrində olan müsəlmanları xəlifəyə qarşı qiyama çağırmalı idi. Hüseynin Məkkəyə tərəf hərəkət etdiyindən xəbər tutan xəlifə, onların üstünə qoşun göndərir. İki qoşun Fəxx adlı bir yerdə qarşılaşır və qızğın döyüşdən sonra Hüseynin ordusu məğlub olur. Sağ qalan əsgərləri əsir götürüb, qətlə yetirirlər və onların başlarını xəlifənin hüzuruna göndərirlər.

İmam Təqi (ə) daha sonra bu hadisə barəsində söyləyəcək: “Kərbəla facisəindən sonra, bizim üçün heç bir faciə Fəxx faciəsi kimi dəhşətli olmayıb”.İmam Kazimin (ə) Fəxx faciəsi ilə əlaqəli olduğunu bilən xəlifə Hadi, o Həzrəti (ə) ölümlə hədələdi. Ancaq çox keçmədi ki, cəmi 1 il hakimiyyət edən xəlifə öldü. Ondan sonra hakimiyyətə gələn Harun Ər-Rəşid, əziz İmamı (ə) sürgün etdirərək, həbsə atdırdı.

İmam Museyi-Kazim (ə) zindanda

İmam Kazim (ə) ömründə iki dəfə Mədinədən sürgün olunub. Birinci dəfə xəlifə Mehdinin dövründə, ikinci dəfə isə Harunun dönəmində. Harun öz hakimiyyəti dövründə hesab edirdi ki, İmam Museyi-Kazim (ə) böyük var-dövlətə sahib olub, öz ətrafına müxalif qüvvələri toplayacaq. Əhalinin böyük hissəsinin öz xüms və zəkatlarını İmama (ə) verdiklərini xəlifə çox yaxşı bilirdi. Bu səbədən, Harun Mədinəyə səfəri zamanı İmam Kazimi (ə) həbs etmək qərarına gəlir. Mədinə valisinə tapşırıldı ki, İmam (ə) Bəsrəyə göndərilib, orada həbs olunsun. Bir il Bəsrə zindanında qaldığı müddətdə İmam Kazim (ə) Bəsrə valisini öz əxlaqı və mənəviyyatı ilə o qədər təsirləndirmişdi ki, vali xəlifənin İmamı (ə) öldürmək əmrinə qarşı çıxdı. Bundan sonra xəlifənin tapşırığı ilə İmam Kazimi (ə) Bağdada aparıb burada həbsdə saxladılar. Zindanın rəisi Bəsrə valisi kimi, İmamın (ə) mənəviyyatının təsirinə düşərək, xəlifədən o Həzrətin (ə) başqa zindana köçürülməsini xahiş etdi. Zindanların dəyişilməsinin səbəbi bundan ibarət idi ki, Harun zindan qarovulçularından İmamı (ə) öldürmələrini tələb etdikdə, onların heç biri bu işi görməyə razı olmurdu. Üçüncü zindanın məsulu Sind (lən) İmamı (ə) zəhərləməyə razı oldu və hicri 183-cü ildə 55 yaşında İmam Musa ibn Cəfər əl-Kazim (ə) şəhadətə çatdı. Harun yalançı şahid gətirməklə çalışdı ki, İmamın (ə) zindanda öz əcəli ilə öldüyünü isbat etsin və bu hiylə ilə həm özünə bəraət qazandırsın, həm də İmamın (ə) tərəfdarlarının üsyanının qarşısını alsın. Lakin onun bu hiyləsi baş tutmadı və nəhayət, Harunun qohumlarından olan Süleymanın cəhdləri nəticəsində Bağdadda üsyan baş verdi ki, bu da İmamın (ə) mütəhhər mübarək bədəninin gizlincə dəfn edə bilməmələrinə, eləcə də Harunun özünün də əzadarlara qoşularaq dəfn mərasimində iştirak etmək məcburiyyətində qalmasına səbəb oldu. Nəhayət, İmam Musa Kazim (ə) xalqın matəm və əzası altında İraqda, Kazimeyndə torpağa tapşırıldı. O Həzrətin (ə) məzarı bu gün müsəlmanların böyük ziyarətgahıdır.

İmamın (ə) təbliğ nümunəsi

Bir gün İmam Museyi-Kazim (ə) bir küçədən keçəndə, bir evdən çal-çağır səsini eşitdi. Zadəganlardan sayılan ev sahibi özü üçün kef məclisi qurub, əylənməklə məşğul idi. Bu zaman evin qapısı açıldı və zibilləri bayıra atmaq üçün bir kəniz eşiyə çıxdı. Kənizin gözü İmama (ə) sataşan kimi, ona salam verdi.

İmam (ə) ondan soruşdu: «Bu evin yiyəsi quldur, ya azad?»
Kəniz, “Azaddır”, – dedi.
İmam (ə) buyurdu: «Azad olduğu bəllidir. Әgər bəndə olsaydı, Allahdan qorxub bu işləri görməzdi».
Kəniz evə qayıtdıqdan sonra ağası nə üçün gecikdiyini ondan soruşduqda, kəniz əhvalatı olduğu kimi onun üçün danışdı. O kişi bir az duruxub, İmamın (ə) sözləri barədə düşündü. Birdən yerindən qalxıb ayaqyalın İmamın (ə) dalınca qaçdı. Özünü o Həzrətə (ə) yetirib, salam verdi və İmamın (ə) hüzurunda öz əməlindən peşman olduğunu söyləyib, tövbə etdi. O gündən sonra kef məclisini ibadətgaha çevirdi və həmin günün xatirəsini əbədi yaşatmaq üçün o gündən etibarən ayaqyalın gəzərdi. Buna görə də ona Büşri-hafi (ayaqyalın Büşr) deyirdilər.

Allah Təala bizləri İmam Museyi-Kazimin (ə) şəfaətindən binəsib etməsin!

“And olsun Kə’bənin Rəbbinə nicat tapdım”

Mübarək ramazan ayının 18-dən 19-a keçən gecə mütəqqilərin əmiri, övliyaların sərvəri və rəhbəri, ariflərin ustadı, bütün varlığı tovhid nuru ilə nuraniləşən İmam Əlinin (ə) zərbətləndiyi gecədir. Ikinci qədr gecəsi ehtimal olunan mübarək ramazan ayının 21-ci gecəsi isə bu əzəmətli şəxsiyyət öz rəbbinə qovuşaraq mələkut aləminə yüksəlmişdir.İmam Əli (ə) zərbətləndiyi gündən təqribən üç gün müddətində yaşamış, daha sonra öz rəbbinə qovuşmuşdur.

Həzrəti Peyğəmbər (s) onu “bədbəxtlərin ən bədbəxti” adlandırdığı İbn Mülcəm (lən) tərəfindən kufə mescidində sübh namazında arxadan, namaz üstündə səcdədən qalıxdığı zaman  başına qılıncı ilə vurmuşdu. Ramazan ayının 21-də yer üzünün höccəti gözünü dünyaya yumub, əbədiyyət aləminə köçmüşdür. Rəvayətlərdə buyurulur ki, İmam 19-u axşam qızı Ümmü –Gülsümün evində qonaq idi. Sübhə qədər narahat idi, yata bilmirdi. İbn-Səd Həzrət İmam Həsən(ə) dən nəql edir ki, İmam (ə) yuxuda Peyğəmbəri (s) gördü, ona (s) ümmətin etdiyi haqsızlıqlardan, zülmlərdən şikayət etdi.
Peyğəmbər (s) Əlidən (ə) ümmətə nifrin etməyini istədi. Bu zaman Əli (ə) belə dua etdi: “ İlahi mənə bunlardan yaxşı camaat, bunlarda isə məndən pis rəhbər qərar ver”.

Hədislərdə var ki, İmam Əli (ə) namaz vaxtı zərbətlənib. Meysəm İbn Təmmardan nəql olunur ki, İmam (ə) namazda idi. İbn Mülcəm (lən) içəri girib İmamın (ə) mübarək başına qılıncla zərdə endirdi. Demək olar ki, bu hadisəni bütün islam alimləri yekdilliklə qəbul edirlər. Hədislərdə qeyd olunur ki, İbn Mülcəm Kufəyə gələndə Şəcnə İbn Əddinin qızı Qutamı görür. O qıza vurulur. Qutam deyir əgər məni istəyirsənsə mənim mehriyyəm Əlinin (ə) qanıdır. İbn Mülcəm deyir elə məndə ona görə bura gəlmişəm. O həmən gecə Əşəs ibn Qeys Kəndinin evində qalır. O qılıncına zəhər sürtüb Kufə mescidinə tərəf yola düşür və həmin zəhərli qılıncla İmamı (ə) başından yaralayır. Bu işdə ona yoldaşlıq edənlərdən biri də Şəbib ibn bəcrə Əşcədir.

“And olsun Kəbənin rəbinnə ki, nicat tapdım” bu məşhur kəlam Həzrəti Əliyə (ə) məxsusdur.
İmam (ə) bu sözü zərbətləndiyi an deyib. Həzrəti Əli (ə) böyük cazibə bə dafiəyə sahib bir şəxsiyyət olmuşdur. Haqq əhlinin qəlbi ona doğru cəzb olunmuş, iman və eşq sahibi olan şəxslərin qəlbində bu əzəmətli şəxsiyyətə qarşı sevgi və məhəbbət yaranmışdır. Təsadüfi deyil ki, Peyğəmbərin (s) Əli (ə) haqqda “Ya Əli səni ancaq mömin sevər, sənə ancaq kafir düşmən” dediyi bu mübarək kəlam öz həqiqətini tarixi boyu göstərmişdir. Buna görədə də, Əlinin (ə) məhəbbətini tarix boyu qəlblərdən və zehinlərdən silmək istəsələr belə heç bir zaman buna nail olmamışlar. Əli (ə) haqq meyarı, ədalət sütunu, dinin meyarıdır.
Əli (ə) öz dərin kəlamları ilə daim zehin və qəlbləri işıqlandırmış, öz canını din və quran yolunda fəda etmişdir. Məhz bu əzəmətli şəxsiyyətin bu mübarək şəhadəti də məhz onun Quran və tövhid sütunundan qaynaqlanır. İmam Əlidən (ə) uzaqlaşan şəxslər hər bir zaman zəlalətə və giriftarçılığa qərq olmuşlar.
Çünki həzrəti Əli (ə) haqqı batildən ayıran ən mükəmməl meyardır. Məhz bu səbəbə görə də, qiyamət gününə qədər də haqq və batilin meyarı onunla müəyyən və müşəxxəs olacaqdır.

Fədai Naci

Aləmlərin Müctəbası

İmam Əli (ə) və İslam Peyğəmbərinin (s) əziz qızı xanım Fatimeyi-Zəhranın (s) ilk meyvəsi, şiələrin ikinci imamı həzrət Həsən Müctəba (ə) hicrətin 3-cü ili, Ramazan ayının 15-də Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir. İmam Həsən (ə) təxminən yeddi yaşında ikən Peyğəmbər (s) dünyadan köçdü. Peyğəmbərdən (s) sonra təxminən otuz il atası imam Əli (ə) ilə birgə oldu. Atasının şəhadətindən sonra (hicrətin 40-cı ilindən) on il müddətinə qədər müsəlmanlara imamlıq etmiş və nəhayət, hicrətin 50-ci ilində Müaviyənin hiyləsi ilə qırx səkkiz yaşında zəhərlənmiş və şəhadətə nail olmuşdur. Müqəddəs məzarı Mədinə şəhərinin “Bəqi” qəbiristanlığındadır. Bəli, imam Həsən (ə) Rəsulullah (s) kimi böyük bir peyğəmbərin, imam Əli (ə) və xanım Zəhra (ə) kimi ata və ananın qucağında böyümüşdü.
“Mübahilə” ayəsində (“Ali-İmran” surəsi, ayə 61) “oğullarımız” təbirinin imam Həsən (ə) və qardaşı imam Hüseyn (ə) barəsində işlədilməsi, eləcə də, “Təthir” ayəsinin Əhli-beyt (ə) haqqında nazil olması onlar üçün əbədi bir iftixar olub, paklıq və müqəddəsliklərini göstərən aydın bir sənəddir
Əmirəlmömininin Əlinin (ə) şəhadətindən sonra imam Həsən Müctəba (ə) minbərdə danışaraq camaatı onunla beyətə təşviq etdikdə, təkanverici qüvvəyə ehtiyaclı idi ki, “Əzd” qəbiləsindən olan bir nəfər fəryad edərək: “Rəsulullahın (s) Həsən ibn Əlini (ə) yanında əyləşdirib belə buyurduğunu eşitdim: “Məni sevən hər kəs onu (Həsəni) da sevməlidir. Bunu eşidənlər eşitməyənlərə çatdırsınlar. Əgər Rəsulullahın (s) əmri olmasaydı, bunu kimsəyə söyləməzdim!” – deyib öz yerində oturdu. (“Ət-tarixul-kəbir”, Buxari, c. 3, s. 428.)

İMAM HƏSƏNİN (Ə) XÜSUSİYYƏTLƏRİ
İmam Həsən (ə) kamillik yolunu getmək istəyənlərə fərdi və ictimai siması ilə bənzərsiz bir bələdçi ola biləcək bəşəriyyət simvollarından biridir. Bu haqda nəql edilən rəvayətləri ətraflı şəkildə burada qeyd edə bilmədiyimizdən, bir neçəsi ilə kifayətlənirik:
O həzrətin ibadətdə parlaq siması bəşəriyyət tarixinə gözoxşayan bir gözəllik vermişdir. Bir rəvayətə görə, imam Həsən (ə) buyurmişdur: “Allahın evinə piyada getmədiyim halda, Allahımla görüşməkdən həya edirəm.” Buna görə də, o həzrət iyirmi dəfə Mədinədən Məkkəyə piyada getmişdi.
(“Əxbari-İsfahan”, Əbu Nəim İsfahani, c.5, s.44.) Yenə nəql olunmuşdur: “İmam Həsən (ə) iyirmi beş dəfə piyada olaraq həcc səfərinə getdi.” (“Tarixi-xuləfa”, Süyuti, s.73.)
O həzrətin diqqətə çarpan ən önəmli xüsusiyyətlərindən biri də, tarixçilərin dilində dastan olmuş xeyirxahlığı və comərdliyi idi. Bir rəvayətdə belə deyilir: “Bir nəfər o həzrətin hüzuruna gələrək möhtac olduğunu bildirdi. İmam “ehtiyacını yazıb gətir” – deyə buyurdu. O, yazıb gətirdikdə, ehtiyacından ikiqat artığını ona əta edərək razı saldı.
(“Əl-məhasin”, Beyhəqi, s.55.)
O həzrətin əxlaqi xüsusiyyətlərindən biri də, səbirli və yumşaqxasiyyətli olması, riya və özünügöstərməkdən çəkinməsi idi. Bu haqda da bir çox hədislər nəql edilmişdir ki, biz burada onlardan sadəcə biri ilə kifayətlənirik:

Bir nəfər şamlı deyir: “Bir gün Mədinədə çox gözəl və yaraşıqlı simaya sahib olan, əyninə təmiz paltar geyinən və bəzədilmiş bir qatıra minən bir şəxsi gördüm. Kim olduğunu soruşduqda, “Həsən ibn Əli ibn Əbu Talibdir (ə)” – dedilər. Bu zaman qəzəb atəşi bütün bədənimi bürüdü və Əli ibn Əbu Talibin (ə) belə bir övlada sahib olduğuna qısqandım. Yanına gedib “Sən Əbu Talibin oğlusanmı?” – deyə soruşduqda, “Mən Əbu Talibin oğlunun oğluyam!” – deyə buyurdu. Elə həmin anda onu təhqir və söyüş yağışına tutdum. Sözlərimi bitirdikdən sonra, o, “Bu şəhərdə qəribsənmi?” – deyə məndən soruşdu. Dedim: “Bəli, qəribəyəm.” Buyurdu: “Mənimlə gəl, əgər evin yoxdursa, qalmağa yer verər, pulun yoxdursa, kömək edər və bütün ehtiyacını ödəyərəm.” Ayrılıq vaxtı yer üzündə o həzrətdən daha çox kimisə sevmədiyim duyğusu ilə ondan ayrıldım.” İslam nöqteyi-nəzərindən varlı və imkanlı şəxslər kasıb və imkansız şəxslərə qarşı böyük məsuliyyət daşıyırlar. Dərin mənəvi əhdlər və müsəlmanlar arasında bərqərar olmuş dini qardaşlıqlara əsasən, varlılar kasıbların ehtiyaclarını mümkün qədər təmin etməyə çalışmalıdırlar. İslam Peyğəmbəri (s) və dini rəhbərlər (imamlar) bu barədə təkcə sifariş deyil, həm də hər biri öz zamanında insansevərlik nümunəsi olmuşlar.

İkinci imam elm, təqva, zahidlik və ibadətlə yanaşı, öz dövrünün səxavətli şəxsi, məzlumların və miskinlərin köməkçisi kimi tanınmışdır. O həzrətin vücudu dərdli ürəklərin, imkansızların pənahı, ehtiyacı olanların ümid yeri idi. Belə ki, bir kasıb belə onun evindən əliboş geri qayıtmazdı. Qəlbi sınmış hər hansı bir şəxs dərdini ona açıb söyləsəydi, İmam (ə) onun dərdinə mütləq bir məlhəm qoyardı. Hətta bəzi vaxtlar imkansız şəxs özü ehtiyacını deməzdən qabaq İmam (ə) onun ehtiyacını ödəyər və ona utanmağa icazə verməzdi.

GİAM

Şəbaniyyə xütbəsi

MƏHƏMMƏD PEYĞƏMBƏRİN (S) RAMAZAN AYININ GƏLİŞİ MÜNASİBƏTİLƏ
BUYURDUĞU “ŞƏBANİYYƏ” XÜTBƏSİ

Mütərcim: PhD. Əfzələddin Rəhimli

İlahiyyat üzrə fəlsəfə elmlər doktoru

Həzrət Əli (ə) buyurur: Məhəmməd peyğəmbər(s) şəban ayının son günlərinin birində Ramazan ayının gəlişi münasibətilə bu xütbəni buyurdu:
“Ey camaat! Allahın ayı (Ramazan) bərəkət, rəhmət və əfvlə birgə sizə doğru üz gətirmişdir. Bu ay, Allah yanında ayların ən yaxşısıdır. Bu ayın günləri ən dəyərli günlər, gecələri ən gözəl gecələr, saat və ləhzələri ən üstün saatlar və anlardır.

Bu ayda, siz, Allahın qonaqlığına dəvət olunaraq, Allahın lütf və mərhəmətinə layiq görülmüşsünüz. Bu ayda, sizin nəfəsləriniz zikr, yatmağınız isə ibadətdir. Pak əməlləriniz və dualarınız Allah dərgahında qəbul olacaqdır. Belə olan halda xalis niyyət və təmiz qəlblə Allahdan sizə bu ayda oruc tutmağın və Quran oxumağın müyəssər olması üçün kömək etməsini diləyin. Çünki, doğrudan da, bu əzəmətli ayda İlahi rəhmətindən məhrum olan şəxs bədbəxtdir. Ramazan ayında ac-susuz qalaraq, Qiyamət gününün aclıq və susuzluğunu yada salın.

Aranızdakı ehtiyaclı və yoxsul insanlara əl tutun! Böyüklərinizlə hörmətlə davranın. Uşaqlarınıza nəvaziş göstərin. Yaxınlarınıza baş çəkin və onlara yardım edin. Dilinizi pisliklərdən qoruyun. Gözlərinizi haram baxışlardan saxlayın. Qulaqlarınıza haram eşitdirməyin. Camaatın yetim uşaqlarına mehribanlıq edin ki, sizin yetimlərinizlə də mehriban olsunlar. Günahlarınızın bağışlanması üçün Tanrı dərgahına üz gətirib, tövbə edin. Hər namaz vaxtı, əllərinizi Onun qarşısında aciz qul kimi açaraq, dua edin. Çünki, (namaz vaxtı duaların qəbul olunması üçün) vaxtların ən yaxşısıdır. Allah-təala, bu vaxt, öz bəndələrinə rəhmət və mərhəmətlə baxar. Bəndəsinin istək və xahişlərini eşidər. Çağırışlarına cavab verər. Dualarını qəbul edər.

Ey camaat! Nəfsləriniz əməllərinizin girdabındadır. Allahdan bağışlanmanızı istəməklə onları azad edin. Belləriniz günahlarınızın ağırlığı ilə əyilmişdir. Uzun səcdələrlə onların ağırlığını azaldın. Bilin ki, Uca Yaradan namaz qılanları, səcdə edənləri əzaba düçar etməyəcəyinə və onları (həqiqi namaz əhlini) Qiyamət günü əməlləri hesab-kitab verdiyi zaman Cəhənnəm əzabı ilə qorxutmayacağına söz vermişdir. Ey camaat! Hər kəs bu ayda oruc tutan bir möminə iftar süfrəsi açarsa, Allah dərgahında bir qulu azad etmək qədər dəyəri, savabı vardır. Və bu iş onun keçmiş günahlarının bağışlanmasına səbəb olar.

(Bir nəfər soruşdu: ”Ey Allahın Rəsulu (s)! Bizim hamımızın madi imkanı yoxdur ki, kimisə qonaq edə bilsin, nə edək?”) Peyğəmbər (s) buyurdu: ”Yarı xurma dənəsini sədəqə verməklə də olsa, Cəhənnəm atəşindən qorunun. Bir qurtum su ehsan etməklə də olsa,Cəhənnəm odundan qurtulun. Ey camaat! Hər kəs, bu ayda öz əxlaqını, rəftarını gözəlləşdirsə, ayaqların Sirat körpüsündə vəhşətdən titrədiyi an, ona bu körpüdən qorxusuz olaraq keçməyə icazə verilər. Hər kim, bu ayda öz qullarının (həmçinin işçilərinin) zəhmətini azalda, Allah-taala Qiyamətdə onun işini asanlaşdırar. Hər kim, bu ayda insanlara zəhmət, əziyyət verməyi azalda, Uca Allah o biri dünyada ona qarşı qəzəbini azaldar. Hər kəs, bu ayda bir yetimi əzizləyə, Allah Axirətdə onu əzizləyəcəkdir. Hər kim, bu ayda öz yaxınlarını yoluxmağa gedə, Böyük Allah Qiyamətdə ona rəhm edəcəkdir. Kim bu ayda qohumları ilə əlaqəni kəsərsə, Qadir Allah o biri dünyada ona rəhm etməyəcəkdir. Kim bu ayda müstəhəb namaz qılarsa, Tanrı ona cəhənnəm odundan bəraət  verər. Kim bu ayda vacib namaz qılarsa, başqa aylarda qılınan yetmiş namaza bərabərdir. Kim bu ayda mənə çox
salavat göndərərsə, Allah Qiyamət günü əməl tərəzisi yüngül gələndə, onu ağırlaşdırar. Hər kəs bu ayda Qurani Kərimdən bir ayə oxuyarsa, o biri aylada bütünlüklə oxunmuş Qurana bərabərdir.
Ey camaat! Bu ayda Behiştin qapıları açıqdır. Allahdan istəyin ki, bu qapıları sizin üzünüzə bağlamasın! Və həmçinin Cəhənnəmin qapıları da, bu ayda bağlıdır. Allaha yalvarın ki, onun qapılarını sizin üzünüzə
açmasın. Bu ayda şeytan zəncirlənmişdir. Allaha iltimas edin ki, onu sizə hakim etməsin. Mən soruşdum: “Ey Allahın Rəsulu (s)! Bu ayda ən üstün əməllər hansılardır?” Peyğəmbər buyurdu: “Ey Əbülhəsən! Bu ayda ən üstün əməl, Allahın haram buyurduğu işlərdən çəkinməkdir.”

Elə bu vaxt, Peyğəmbər (s) ağladı. Mən soruşdum: “Ey Allahın Rəsulu (s)! Nə üçün ağlayırsan?” Buyurdu: “Ya Əli (ə)! Mən ona görə ağlayıram ki, bu ayda sənə qarşı
hörmətsizlik edəcəklər. Sanki səni namaz qılan halda görürəm, amma indiyədək gəlib-getmiş olan ən bədbəxt, ən namərd şəxs sənə elə bir qılınc zərbəsi vuracaq ki, saqqalın al-qana boyanacaqdır. Soruşdum: “Ey Allahın Rəsulu(s)! Bu hadisə mənim dinə sadiq qaldığım haldamı baş verəcəkdir?” Buyurdu(s): “Bəli, elədir.” Sonra isə əlavə etdi: “Ya Əli (ə)! Sənin canına qəsd edən kəs, mənim canıma qəsd etmişdir. Səni qəzəbləndirən şəxs, məni qəzəbləndirmişdir. Səni təhqir edən şəxs, məni təhqir etmişdir. Çünki sən mənə özümsən. Sənin ruhun, mənim ruhum deməkdir. Uca Allah məni və səni yaratdı və seçdi. Məni peyğəmbər, səni də imam olaraq seçdi. Deməli, sənə qarşı düşmənçilik edən  şəxs, mənim peyğəmbərliyimlə mübarizə aparmışdır. Ya Əli (ə), sən mənim vəsim, övladlarımın (məndən sonrakı nəslimin) atası, qızımın sevimli həyat yoldaşı və  istər mən həyatda ikən, istərsə də vəfat etdikdən sonra canişinimsən. Sənin əmrin, mənim əmrim və qadağan etdiyin hər şey də, mənim nəhyim sayılır. Məni peyğəmbərliyə seçən və ən yaxşı yaradılmış qərar verən Allaha and
olsun ki, sən Tanrının bəndələrinə höccəti, imamı və Onun yer üzündəki xəlifəsisən!” 

(“Biharül-ənvar”, Əllamə Məclisi, c. 96, səh. 356;”Əl-əmali”, Məhəmməd ibn Əli Səduq, c. 1, səh. 295; “Üyunu əxbarir-Rza, c.1, səh. 295)

Həzrət imam Hüseynin (s) əxlaqi səciyyələri

PhD. Əfzələddin Rəhimli
İlahiyyat üzrə fəlsəfə elmlər doktoru,
Prefessional ailə müşaviri, Həyat  koçu.

Bildiyiniz kimi İslam dininə görə İmamət mərtəbəsi olduqca məsuliyyətli və əhəmiyyətli bir vəzifədir. Belə ki, Uca Yaradanın Peyğəmbərimizin (s) vasitəsilə bəşəriyyətə ərməğan etdiyi həqiqi dinin saflığı və təhriflərdən, xurafatlardan qorunub, saxlanması məhz İmamın öhdəsinə düşür. Peyğəmbərimizin (s) tam hüquqlu canişini sayılan İmam, dinimizdə hələ də xalqa tam, şərhli formada bəlli olmayan mühüm məsələləri, insanlara olduğu kimi, lazımı formada izah verib, açıqlayır. İmam, həmçinin, dinə qarşı irəli sürülən yanlış iddiaları, dinimizlə fikri mübarizə aparan yadların müxtəlif şübhələrini mükəmməl şəkildə cavablandırır. İmam Peyğəmbərimizdən (s) sonra müsəlmanların rəhbərliyini öhdəsinə alaraq, ən ali hökmə və həlledici qərarlara sahibdir. İmam həm də, nümunəvi bəndə, kamil bir insan olaraq ilahi höccəti və Allahın yer üzərindəki ən əzəmətli feyz, mərhəmət vasitəsidir. Sözsüz ki, belə ağır, ciddi və dəyərli vəzifənin öhdəsindən gələn şəxs olduqca ali mə`nəvi keyfiyyətlərə malik olub, hər bir günahdan, xətadan uzaqdır. Yə`ni məsum insandır. Elə bunun üçün də, bu məqama seçilən şəxslər birbaşa Allah-taala tərəfindən tə`yin olunur. İmam Hüseyn (ə) də digər imamlar (ə) kimi mə`sumdur. Bundan əlavə o, ilahi kamilliyin tam zirvəsində durur. Deməli biz nə qədər onun gözəl, qiymətli xüsusiyyətlərindən danışsaq, yenə azdır. Bu haqqda onlarla kitab yazılsa belə onun mənəvi üstünlüklərini vəsf edib qurtara bilməz. Elə buna görə də, bu barədə ətraflı bəhs etmir və İmamın (ə) bə`zi əxlaqi keyfiyyətlərinə işarə etməklə kifayətlənirik:

1-İbadəti

﴿وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾

“Halbuki onlara əmr edilmişdir ki, Allaha – dini yalnız Ona məxsus edərək, batildən haqqa (islama) dönərək – ibadət etsinlər, namaz qılıb zəkat versinlər. Doğru-düzgün din budur!”

Tarixçilərin yazdıqlarına və mə`sumlardan bizə gəlib çatmış hədislərə əsasən İmam Hüseyn (ə) Allaha olan ibadətinə ciddi şəkildə əhəmiyyət verir, gün ərzində vaxtının çox hissəsini yüzlərlə rükət namaz qılaraq, ibadətlə keçirirdi. Keçən bəhslərimizdə işarə etdiyimiz kimi O, iyirmi beş dəfə piyada həcc ziyarətinə getmişdi. İbn Əbdül Birr deyir: «Həzrət Hüseyn (ə) çox fəzilətli və Allahşünas bir şəxs idi. O, çoxlu namaz, oruc və həcc yerinə yetirirdi.» İmam Hüseynin (ə) şəhadət xəbəri Abdullah ibn Zübeyrə yetişdikdə dedi: «Allaha and olsun elə şəxsi öldürdülər ki, gecələr uzun-uzadı ibadət edir, gündüzlər də oruc tuturdu.» Zərəndi Hənəfi deyir: «Hüseyn ibn Əli (ə) namaz, oruc, həcc və sonsuz ibadət əhli idi. Səxavətli və kəramətli idi.» Məhəmməd Əbduh da yazır: «Həzrət Hüseyn ibn Əli (ə) təvazökar və abid bir şəxs idi. Gecələr oyaq qalıb, ibadətlə məşğul olardı…»

2-Güzəşt və mərhəməti

﴿وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّه﴾

«Hər hansı bir pisliyin cəzası onun özü kimi bir pislikdir. Bununla belə hər kəs (pislik edəni) bağışlasa və (onunla) barışsa, onun mükafatı Allaha aiddir.

Mərhəmət və şəfqət imamı olan Həzrət Hüseyn (ə) ən qüdrətli olduğu zamanda belə onu təhqir edən, ədəbsizlik göstərən şəxslərlə təmkinlə davranmışdır, O, nəinki, səbirsizlik göstərərək onları cəzalandırmamış hətta dini nəciblik nümayiş etdirərək öz gözəl əxlaqı, tərbiyəvi nəsihətləri ilə qarşı tərəfi sakitləşdirməyə çalışmışdır. Ona qarşı edilən ədəbsizliyin nə qədər böyük olmasına baxmayaraq, əməlinin qəbahətini anlayan və peşmançılıq hissi keçirən insanları bağışlamış, təqsirinə göz yummuşdur. İmamın (ə) saymaqla qurtarmayan belə alicənab hərəkətlərindən bir neçəsinə işarə edirik:

1) Şam (Dəmeşq) əhli olan İsam ibn Müstələq belə deyir: «Mədinə şəhərinə gəldim. Şəhərdə gəzərkən gözüm Hüseyn ibn Əlinin (ə) vüqarlı, gözəl simasına sataşdı. Onun pak, əzəmətli və möhtəşəm görünüşünə paxıllıq etdim. Elə bu vaxt onsuz da əvvəllər atası Həzrət Əliyə (ə) qarşı olan düşmənçilik hissim indi daha da alovlanmağa başladı. Qəlbimdəki kin məni yandırıb yaxırdı. Hisslərimi cilovlaya bilməyərək Həzrət Hüseynin (ə) yanına getdim. Əvvəlcə istehza ilə «ey Əbu Turabın oğlu»-deyə, ona müraciət etdim. Sonra isə ona bacardığım qədər söyüş, təhqiramiz kəlmələr yağdırmağa başladım. Amma o, üzünü mənə tutaraq mehribancasına söylədi: «Şam (Dəmeşq) əhlisənmi?» Dedim: «Hə, nə olub ki?» Buyurdu: «Bilirəm Şamlılar belədir. Lənətlənmiş şeytanın şərrindən Allaha pənah aparıram. Mehriban və bağışlayan Allahın adı ilə sözümə başlayıram. Necə ki, Allah-taala buyurur: «Bağışla, yaxşı əməllərə doğru sövq et və cahil şəxslərdən üz çevir.» Bu ayə Allahın elçisi Həzrət Məhəmmədin (s) ən gözəl əxlaqı barəsindədir. Qardaşım, mənimlə sakit, aram söhbət et ki, həm öz işini və həm də, mənim işimi çətinləşdirməyəsən. Allaha tövbə et və bağışlanmağını dilə. Əgər məndən kömək istəsən, sənə kömək edərəm. Hər nə lazım olsa, nəyə ehtiyacın varsa sənə verərəm. Həmçinin doğru yola yönəlməyə ehtiyac duysan, səni haqq yoluna irşad edərəm.» Mən Peyğəmbərin (s) evində tərbiyə almış Hüseynin (ə) səmimiyyət, mərhəmət dolu sözlərinin qarşısında utandım və ona dediyim ləyaqətsiz sözlərə görə xəcalət çəkib, peşman oldum. İmam Hüseyn (ə) mənim peşman olduğumu duyaraq, Yusif peyğəmbərin (ə) öz günahkar qardaşlarına söylədiyi bu ayəni oxudu: «Bu gün sizə qarşı heç bir danlaq və məzəmmət yoxdur. Allah sizi bağışlayar. O, mərhəmətlilərin ən mərhəmətlisidir.» Allaha and olsun, onun bu mülayim və ədəbli davranışı mənə o qədər təsir etdi ki, utandığımdan öz-özümə dedim: «Kaş yer yarılaydı, yerə girəydim. Amma Hüseynə (ə) belə ədəbsizcəsinə davranmyaydım.»

2) İmam Hüseyn (ə) qonaqları ilə birlikdə yemək yeyirdi. Elə bu vaxt qaynar xörəklə dolu qazanı süfrəyə gətirən qul ehtiyatsız davranaraq, isti xörəyin hamısını İmamın (ə) üstünə dağıtdı. Cəzalandırılacağından qorxan qul üzünü İmama (ə) tutaraq bu ayəni oxudu: «Qəzəblərinə hakim olarlar.» İmam (ə) xidmətçilərə buyurdu: «Onu buraxın.» Qul başqa ayəni oxudu: «Camaatın günahlarını bağışlayarlar. »
İmam (ə) buyurdu: «Səni bağışladım.» Qul yenə bir ayə oxudu: «Allah gözəl əməl sahiblərini sevir. İmam (ə) buyurdu: «Səni Allah yolunda azad etdim.» Sonra isə qula cürbə-cür qiymətli hədiyyələr verərək onu azad etdi.»

3) Şəhidlər rəhbəri Hüseyn (ə) buyurur: «Əgər kimsə mənə sağ qulağımın yanında təhqiramiz söz deyə və sol qulağımın kənarına keçib peşman olduğunu söyləyərək üzr istəyə, mən onu bağışlayaram. Çünki, Həzrət Əmirəl-möminin Əli (ə) buyurur: «Allahın Rəsulundan (s) eşitdim: «Üzr istənildikdə qəbul etməyən kəs, Kövsər hovuzuna gələ bilməyəcək. İstər haqlı olsun, istərsə də haqsız.»

3-Səxavəti

﴿وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلوةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُون بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِك لَهُمْ عُقْبَى الدَّار﴾

«Və o kəslər ki, Rəbbinin razılığını qazanmaq üçün (bu yolda bütün əziyyətlərə) səbr edir, (vaxtlı-vaxtında, lazımınca) namaz qılır, onlara verdiyimiz ruzidən (yoxsullara, ehtiyacı olanlara) gizli və aşkar xərcləyir və pisliyin qarşısını yaxşılıq etməklə alırlar (gözəl) axirət yurdu məhz onlarındır.» İmam Hüseyn (ə) böyük kəramət və səxavət sahibi idi. O, maddi imkani az olan şəxslərə, ehtiyaclı insanlara əl tutur və daim onların köməyinə çatırdı. Bəzi nümunələr:

1) İbn Şəhri Aşub özünün «Mənaqib» adlı ktabında Şüeyb ibn Əbdürrəhman Xəzaidən belə nəql edir ki; «İmam Hüseyn (ə) şəhid edildikdən sonra, onun kürəyində qabar bağlamış yaralar göründü. Oradakılar bu yaraların döyüş zərbələrinin əlamətləri olmadığını görüb, İmam Səccadı (ə) yaxına çağırdılar. Ona bunun nə olduğunu soruşdular. Həzrət Səccad (ə) buyurdu: «Atam gecələr (niqabla üzünü örtüb) çörək və yeməklə dolu kisələri kürəyinə atıb, yetimlərin, kimsəsiz insanların yanına aparır onlara paylayırdı. Gördüyünüz yaralar söylədiyim kisələrin izləridir. » Bəli, elə buna görə də, Həzrət İmam Məhəmməd Baqir (ə), Şəhidlər ağası Hüseyni  (ə) «yetimlərin baharı və sevinci» adlandırmışdır.

2) İbn Əsakir «Tarixi-kəbir» adlı kitabında Əbu Haşim Qənnaddan nəql edir ki; «Bəsrə şəhərindən Həzrət Hüseynə (ə) nəfis hədiyyələrlə dolu karvan gəldi. Bu vaxt İmam (ə) bir ağacın kölgəsində əyləşmişdi. O, bütün hədiyyələri zavallı, yoxsul insanlara paylayıb qurtarmayınca öz yerindən qalxmadı.»

3) «Mədinə müsəlmanlarından bir nəfər Həzrət Hüseynin (ə) hüzuruna gəldi və ona məktub verdi. Məktubda yazılmışdı: «Ey Əba Abdullah (ə)! Beş yüz dinar borcum var. Borclu olduğum şəxslər məni incidir. Onlar səbirsizliklə pulu ödəməyimə israr edirlər. Mənim isə heç nəyim yoxdur. Get, onlarla danış, pul sahiblərini qane et ki, mən pul toplayana qədər gözləsinlər.» İmam (ə) məktubu oxuduqdan sonra borclu kişini evinə də`vət etdi. Ona min dinar pul verərək belə buyurdu: «Bu pulun beş yüz dinarı ilə borcunu ödə. Yerdə qalan beş yüz dinarla isə öz həyatını yenidən qur ki, heç kimə möhtac olmayasan.»[

4) Əmr ibn Dinar rəvayət edir ki, İmam Hüseyn (ə) yataqda xəstə yatan Usamə ibn Zeydin yanına onu yoxlamağa getdi. Xəstənin gözü İmama (ə) sataşdıqda kədərli halda dərindən ah çəkdi. İmam (ə) buyurdu: «Qardaşım, nə üçün qəmlisən?» Usamə ibn Zeyd dedi: «Olduqca böyük məbləğdə, min dinar miqdarında bəzi şəxslərə borcum var.» Həzrət İmam (ə) buyurdu: «Mən borcunu ödəyərəm.» Usamə dedi: «Qorxuram ki, borclu halda öləm.» İmam (ə) buyurdu: «Arxayın ol. Sən nə qədər ki sağsan, mən sənin borcunun hamısını ödəyərəm.»Və belə də etdi.»

5) Yaqut Müstəsəmi, Ənəs ibn Malikdən belə rəvayət edir: «Mən (Ənəs ibn Malik) İmam Hüseynlə (ə) birlikdə söhbət edirdim. Elə bu vaxt kənizi İmamın (ə) yanına gələrək ona bir ədəd qızıl gül bağışladı. İmam (ə) buyurdu: «Allah yolunda səni azad etdim.» Mən ona dedim: «Bir qızıl gülün nə dəyəri var ki, siz bunun üçün kənizi azad etdiniz?» İmam (ə) buyurdu: «Allah-taala bizi belə tərbiyə etmişdir: Ənəs ibn Malik«Sizə xeyirxahlıq etdikdə siz də, ondan daha yaxşı xeyirxahlıq və daha üstün hədiyyə edin.»

6) İmam Hüseyn (ə) evində namaz qılırdı. Elə bu vaxt yoxsul bir ərəb onun evinə gələrək, kömək istədi. İmam (ə) namazı qurtarıb Qənbər adlı xidmətçisinə buyurdu: «Hicazdan evimizin ehtiyaclarını ödəmək üçün gələn puldan bir şey qalıbmı?» Qənbər dedi: «Yalnız dörd min dinar qalıb.» İmam Hüseyn (ə) buyurdu: «Pulun hamısını buraya gətir. Bu şəxsin pula bizdən daha çox ehtiyacı var.» Elə bu zaman kasıb ərəb ağlamağa başlayaraq, belə söylədi: «Əfsuslar olsun ki, bu səxavətli əllər sonda torpaqla örtüləcək.»

7) «İmam Hüseyn (ə) küçə ilə gedirdi. Yol kənarında kimsəsiz itə yemək verən, nəvaziş göstərən bir qulu gördü. Ondan nə üçün belə etdiyini soruşdu. Qul dedi: «Mən həm qəzəbli və həm də kədərliyəm. Bu çarəsiz iti sevindirərkən xoşhal oluram. Mənim sahibim yəhudidir. O, məni incidir.» İmam Hüseyn (ə) yəhudinin yanına getdi və qulun pulunu ödəyib, azad etmək istədi. Yəhudi Həzrət Hüseyni (ə) tanıdı. O, İmamın (ə) hörmətinə qulu pul almadan azad etdi. Belə olduqda İmam (ə) pulu da qula verdi.»

8) «Əbdürrəhman Səlami, İmam Hüseynin (ə) övladlarından birinə «Həmd» surəsini öyrətdi. Övladının «Həmd» surəsini əzbər oxuduğunu görən İmam (ə), Əbdürrəhmana min dinar pul, bir ovuc dürr hədiyyə verdi. Və buyurdu: «Bütün bunlar sənin işin müqabilində dəyərli deyildir.»

9) Yəhya ibn Salim deyir: «İmamla (ə) birgə evə gəldim. Kənizi ona su verdi. İmam (ə) mehribanlıqla onun üzünə baxıb bir miqdar pul hədiyyə etdi və buyurdu: “Bununla ailənin ehtiyaclarını ödə. »

10) Əbul Müəyyid, Həsən Bəsridən nəql edir ki, İmam Hüseynin (ə) bol bəhrəli bir bağı var idi. Günlərin birində İmam (ə) bağına baş çəkməyə getdikdə «Safi» adlı qulunun orada oturub nahar yediyini gördü. Qul hər dəfə özü üçün çörək kəsib götürdükdə yanındakı kimsəsiz itə də verir, onun da qayğısına qalırdı. Yeməyi qurtardıqda qul dedi: «Bütün aləmlərin ruzisini yetirən Uca Allaha şükürlər olsun! Ey mənim Allahım, ağamı və məni bağışla…» İmam Hüseyn (ə) yaxına gəlib buyurdu: «Sən azadsan və mən bu bağı da Allah yolunda sənə hədiyyə edirəm.»

4- Təvazökarlığı

﴿وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِين﴾

«Mö’minləri qanadın altına al (iman gətirənlərə qarşı təvazökar olub yumşaq davran və onları himayə et)!

Diqqət etmək lazımdır ki, İlahi şəxsiyyətlərin ən ali mənəvi xüsusiyyətlərindən biri də, onların təvazökarlığıdır. Deməli İmam Hüseyn (ə) izzət, iftixar və vüqar imamı olduğu kimi, eyni halda təvazökarlıq, ürəyiaçıqlıq və şəfqət imamıdır. O, necə ki, digər üstün mənəvi, ruhani xislətləri ilə məşhurdur, öz təvazökarlığı ilə də həmişə müsəlman aləminin diqqət mərkəzində olmuşdur. O, heç vaxt digər insanlara laqeyd münasibət bəsləməmiş, qullar, yoxsullar və hətta uşaqlarla birlikdə əyləşib onlara qonaq olmuşdur. Həzrət Hüseyn (ə) nəinki heç vaxt miskin insanlara etinasızlıq, hörmətsizlik etməmiş, həqiqətdə həmişə onlara xüsusi ehtiram və qayğıyla yanaşmışdır. Bununla da o, öz rəftarı ilə bütün bəşər övladına daim təvazökarlıq dərsi vermişdir. Bu barədə bir neçə rəvayət sizə təqdim edirik:

A) «Bir qrup kimsəsiz, yoxsul adamlar bərabər oturaraq əski parçalarının üzərinə tökdükləri quru çörək qırıntılarını yeyirdilər. İmam Hüseyn (ə) onların yanından keçərkən onu da yeməyə dəvət etdilər. İmam (ə) fağırların dəvətini qəbul etdi və onlarla bərabər diz üstə əyləşib çörək qırıntılarından yeməyə başlayaraq buyurdu: «Şübhəsiz ki, Allah-taala təkəbbürlü (loğva) insanları sevmir.» Yeyib qurtardıqdan sonra isə buyurdu: «Sizi evimə dəvət etsəm qəbul edərsinizmi?» Dedilər: «Bəli.» İmam onları evinə apardı və möhtəşəm qonaqlıq verdi.»

B) Şəhidlərin ağası Hüseyn (ə) bir dəstə yetim, zavallı uşağın yol kənarında yığışaraq quru çörək yediyini gördü. Uşaqlar İmamı (ə) gördükdə onu da birgə yeməyə çağırdılar. İmam (ə) uşaqların dəvətini mehribanlıqla qəbul etdi. Onlara qoşulub çörək yedi. Sonra onları ehtiramla evinə aparıb qonaq etdi. O, uşaqlara geyim və ərzaq da verdi. İmam (ə) buyurdu: «Bu balacalar çox səxavətlidir, çünki onlar əllərində olan yeganə azuqələrini mənimlə palyaşdılar.»

C) Biyabanda yaşayan köçəri bir ərəb İmam Hüseynə (ə) yaxınlaşaraq əsəbi halda dedi: «Sən çox təkəbbürlü görünürsən?»

İmam Hüseyn (ə) gülümsəyərək buyurdu: «Qardaşım, təkəbbür yalnız tək olan Allah-taalaya məxsusdur və Uca Tanrıdan qeyrisinə təkəbbürlü olmaq yaraşmaz. Amma o ki, qaldı mənim rəftarıma, məgər eşitməmisən ki, Allah buyurur: «İzzət Allaha və Peyğəmbərinə və mömünlərə məxsusdur?» (Yəni mən izzət və vüqar sahibiyəm, lakin təkəbbürlü deyiləm.)

5-Allah qorxusu

﴿إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء﴾

«Bəndələri içərisində Allahdan ancaq alimlər qorxar. (Onlar elm sahibləri olduqları üçün Allahın vəhdaniyyətini, heybət və əzəmətini daha yaxşı başa düşür və Ondan daha çox qorxurlar)» Mənəvi üstünlüklərin və İlahi əxlaqın şahı olan İmam Hüseynin (ə) olduqca dəyərli və hamımıza nümünə ola biləcək xüsusiyyətlərindən biri də, ona daim hakim olan Allah qorxusu idi. O, Böyük Yaradana olan sonsuz imanı nəticəsində həmişə Allah qarşısında məsuliyyət hissi daşıyır, Qüdrətli Xaliqi hər şeyə nazir görərək öz bəndəliyinə aciz şəkildə izhar edirdi.

A) İbn Səbbağ Maliki «Fusulül-mühimmə» adlı kitabında rəvayət edir ki, Həzrət Hüseyn (ə) həmişə namaz qılmaq istərkən qorxusundan rəngi saralardı. Bunun səbəbini ondan soruşduqda isə buyurdu: «Heç bilirsinizmi mən kimin qarşısında durub ibadət etmək istəyirəm?»

B) İbn Şəhr Aşub yazır: «İmam Hüseyndən (ə) soruşdular: «Nə üçün Allahdan bu qədər qorxursan?»

İmam (ə) buyurdu: «Yalnız bu dünyada Allahdan qorxan (və əməllərinə diqqət edən) insanlar qiyamət gününün (əzabından) əmin-amanlıqda olacaqlar.» İmamımızın (ə) Allah-taalaya əsl itaətkar qul olmasını özündə təcəssüm etdirən çox saylı minacatları da mövcuddur.

6-Allah eşqi

﴿وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ﴾

«Allaha iman gətirənlərin Ona olan məhəbbəti daha da şiddətlidir.» İmam Hüseyn (ə) Allah qarşısında məsuliyyət və qorxu hissi ilə bərabər Tanrıya olan eşqi, sevgisi ilə də məşhur idi. Necə ki, Qurani-Kərim mömünləri vəsf edərək buyurur: “Bizim ayələrimizə iman gətirənlər yalnız o şəxslərdir ki, «… öz Allahını qorxu və məhəbbətlə (ümidlə) səsləyirlər…» Elə buna görədə İmam Hüseyn (ə) belə buyurur: «İlahi, kor olsun o gözlər ki, səni özünə hakim bilməyə və həmçinin necə də, bədbəxtdir o bəndə ki, sənə eşq məhəbbət bəsləməyə» İmam Hüseynin (ə) ibadi minacatları, həqiqətdə Allah hüzurunda izhar etdiyi «eşqnamə» ləridir. Məşhur «Ərəfə» duasını oxuyan hər kəs Allah müqabilində aciz və eyni halda aşiq bir qulun öz ağası ilə necə də raz-niyaz etdiyinin şahidi olur. Bu duada, Allahına, «mən sənə müştaq və sənin aşiqinəm» «sən mənim arzumsan»-deyə, müraciət edən Hüseyn (ə) həmçinin öz «qəlbində Allahdan qeyrisinin eşq-məhəbbəti olmadığına» da təkid edir. O, əsl eşqin, həqiqi məhəbbətin Tanrıya məxsus olduğunu dəfələrlə vurğulayaraq buyurur: «İlahi, səni tanımayan şəxs nəyi tapmış olur, səni tapan insan isə nəyi itirmiş olur? Ey Allah, səndən başqasına razılaşan şəxs, hər bir şeydən məhrumdur!» Bütün vücudunu Allah eşqi saran Həzrət Hüseyn (ə) sanki hər ləhzə onun varlığını daha da hiss edir və hər an ilahi gözəlliyini yaxından seyr edərək, öz sevgisini izhar edir: «Ey Böyük Allah bütün varlığı sənə bağlı olan bir şey sənin varlığına necə dəlil ola bilər? Sən nə vaxt gizli olmusan ki, insanları sənə doğru hidayət edən bir sübuta ehtiyac duyulsun? Nə vaxt uzaqlaşmısan ki, nişanə və əlamətlərin səni insanlara tanıtdırsın? Məndən ayrılmamısan ki, sənin hüzurunu istəyim? Gizli qalmamısan ki, səni aşkara çıxardım? Kor olsun səni görməyən gözlər! Bir halda ki, sən həqiqətən də, onun yanındasan və ondan muğayatsan!»

Əziz oxucu, bir sözlə doğrudan da, imam Hüseyn (ə) bir «ilahi eşq» məktəbidir.

7-Ədəb və nəzakəti

﴿وَقُل لِّعِبَادِي يَقُولُواْ الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ… ﴾

«(Ya Rəsulum!) Bəndələrimə de ki, «ən gözəl sözləri söyləsinlər»…» Sözsüz ki, Əhli-beyt (ə) öz gözəl xüsusiyyətləri ilə daim ən kamil insan nümunəsi olmuşdur. Həzrət Əbu Abdullah Hüseyn (ə) də alicənablığı, ədəb və nəzakətinə görə İslam dünyasında böyük rəğbətlə mədh edilir. Belə ki, onun hələ uşaqkən özündə əks etdirdiyi bu nəcib xüsusiyyətinə həmişə müsəlmanlar tərəfindən sitayiş edilmişdir. İmamın (ə) bu gözəl, dəyərli xasiyyətinə bir neçə nümunə gətiririk:

A) İmam Hüseyn (ə) hələ kiçik yaşlarında öz qardaşı ilə çay kənarından keçirdi. Onlar səhv şəkildə dəstəmaz alan bir kişi ilə rastlaşdılar. Kişi utandırmamaqla bərabər ona düzgün formada dəstəmaz almadığını anlatmaq məqsədi ilə olduqca nəzakətli bir yol seçdilər. Qardaşlar kişinin yanına gəlib, belə söylədilər: «Əmi, bax gör biz hansımız yanlış formada dəstəmaz alırıq?» Sonra isə hər ikisi düzgün şəkildə dəstəmaz aldılar. Uşaqların ağıllı rəftarı nəticəsində səhvini anlayan kişi gülüb dedi: «Siz ikinizdə dəstəmaz əməlini doğru şəkildə əncam verdiniz. Mənim dəstəmaz almağım isə yanlış idi. Amma indi sizin alicənab hərəkətiniz ilə mən düzgün formada dəstəmaz almağı öyrəndim.»

B) «Kasıb bir Mədinəli müsəlman, Osman ibn Əffanın yanına gəlib ondan kömək dilədi. Osman ona beş dirhəm verdi. Kasıb dedi: «Ən səxavətli şəxsləri mənə göstər.» Osman, İmam Həsən (ə), İmam Hüseyn (ə) və Abdullah ibn Cəfəri göstərərək dedi: «Bu cavanlara müraciət et.» Kasıb kişi İmam Həsənin yanına gəlib ona əl tutmasını xahiş etdi. İmam (ə) kişiyə 50 dinar verdi. Kişi sonra İmam Hüseynə (ə) müraciət etdi Həzrət Hüseyn (ə) də ədəbi riayət edərək özündən böyük qardaşının ehtiramına görə, ona bir dinar az yəni 49 dinar bağışladı. Abdullah ibn Cəfər də, Həzrət Hüseyni özünə nümunə seçib kasıb kişiyə 48 dinar hədiyyə etdi. Mədinəli kişi həm onların səxavətinə, həm də ədəb və nəzakətinə heyran qalaraq, əhvalatı Osman ibn Əffana danışıdı. Osman dedi: «Bəli bunlar kimi alicənab və nəcabətli şəxslər heç yerdə tapılmaz. Çünki elm və anlayışı babalarının (Həzrət Məhəmmədin (s) ) sinəsindən irs apardılar. Və dəyərli hikmətə yetişdilər.»

C) İmam Hüseynin (ə) sədəqə verərkən gizli verməsi, bəzən qapıya gələn dilənçini utandırmamaq üçün gah niqabla, gah da qapı arxasından əta etməsi onun necə də, möhtəşəm ədəb sahibi olmasından xəbər verir.

1- Bəyyinə surəsi, ayə 5
2- «Tarixi-Təbəri», c. 5, səh. 421; İbn Əbu Rabbuh, «Əqdül-fərid», c. 2, səh. 220; Seyyid ibn Tavus, «Lühuf», səh. 105;
3- İbn Cövzi, «Sifətüs-səfvə», c. 1, səh. 321; İbn Əsir, «Usdül-ğabə», c. 3, səh. 20; İbn Səd, «Tərcümətül-imamul Hüseyn (ə)», səh. 158.
4- İbn Abdullah, «Əl-istiyab», c. 1, səh. 393.
5- «Tarixi-Təbəri», c. 6, səh. 273.
6- «Əlləmu övladəkum bi məhəbbəti ali Rəsul (s) », səh. 133.
7- Şura surəsi, ayə 40
8- «Müntəhəl-ə`mal», səh. 350; «Əxlaq fəlsəfəsi», səh. 25-26; «Məalis-sibteyn», c.1, səh. 60.
9- Ali İmran surəsi, ayə 134.
10- Nizamulmülk, «Siyasətnamə», səh. 93; Həzrəmi, «Vəsilətül-əmal», səh. 183.
11- «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241; Zərəndi, «Dürərül-müsəttin», səh. 209.
12- Rəd surəsi, ayə 22.
13- «Mənaqib», c. 4, səh. 70.
14- «Biharül-ənvar», c. 44, səh. 69.
15- «Tuhəfül-üqul», səh. 308.
16- «Təfsiri-Əyyaşi», c. 2, səh. 257.
17- «Kəşfül-ğümmə», c. 2, səh. 206; İbn Abbas Maliki, «Fusulül-mühimmə», səh. 159; «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241.
18- «Biharül-ənvar», c. 44, səh. 189; İbn Şəhr Aşub, «Mənaqib”, c. 4, səh. 121.
19- «Mənaqib», c. 4, səh. 75.
20- «Mənaqib», c. 4, səh. 66; «Biharül-ənvar», c. 44, səh. 191; «Səfinətül-Bəhar», c.1, səh. 609.
21- İbn Səd, «Tərcümətül-imamil-Hüseyn (ə)», səh. 137-138.
22- Xarəzmi, «Məqtəl», səh. 153; «İhqaqül həqq», c. 11, səh. 444.
23- Hicr surəsi, ayə 88.
24- Nəhl surəsi 23-cü ayə.
25- «Təfsiri-Əyyaşi», c. 2, səh. 257; «Kitabüt-təvazö vəl-xəmul», səh. 142; Zəməxşəri, «Rəbiül-əbrar», səh. 210.
26- «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 430; Xarəzmi, «Məqtəl», səh. 155.
27- Fatir surəsi, ayə 28.
28- «Fusulül-mühimmə», səh. 183.
29- «Mənaqib», c. 4, səh. 68.
30- Şeyx Abbas Qumi, «Məfatihül-cinan», səh. 441; «Musuətü-kələmatil-İmamil-Hüseyn (ə)», səh. 170-171.
31- Bəqərə surəsi, ayə 165.
32- Səcdə surəsi, ayə 15-17.
33- «Ərəfə duası», səh. 6.
34- İsra surəsi, ayə 53.
35- «Biharül-ənvar» c. 43, səh. 319.
36- «Biharül-ənvar», c. 43, səh. 333; «Əl-Ğarat», c. 2, səh. 695; Mamaqanı, «Tənqihül-əmal», c. 2, səh. 695; «İhqaqül-həqq», c. 11, səh. 241.
37- «Biharül-ənvar», c. 43, səh. 189.

Onunla dost olmaq üçün

PhD. Əfzələddin Rəhimli

İlahiyyat üzrə fəlsəfə elmlər doktoru,Professional ailə müşaviri, Həyat koçu

İlahi övliyalar Allah-təalanın ən sevimli bəndələridir. Onlar bəşəriyyətə ən gözəl ülgü və nümunədir. Onları sevmək, onlara yaxın olmaq Allahı sevən hər bir bəndənin arzusudur. Əslində, onları sevmək elə əsl gözəlliyi, yəni Allahı sevməkdir. Məhz bunun üçündür ki, bizim dinimizdə dəfələrlə belə şəxsiyyətlərin sevgisinə təkid edilir.Bu ali ilahi şəxsiyyətlərdən biri də, Hz. Əlidir(ə). Allahın Peyğəmbəri (s) buyurur: “Atəş odunu yediyi kimi Əlini sevmək də günahları yeyir.” Bu sevgi günahları əridir, məhv edir, çünki ilahi gözəllik onlarda təcəlla etmiş və mənəvi ətirləri aşıqlərini məst etmişdir. Dünyanın hər bir nöqtəsində gözəllik sevənlər bu xoş qoxulu baxçanın kənarına toplaşıb heyranlıqla onaları müşahidə edirlər. Belə ki, nə qədər yaxınlaşsalar, bir o qədər güllərin ətri üzərinlərinə hopacaqdır. Baxçada məskunlaşsalar isə bir ömür gözəl qoxular içində həyat sürəcəkdir. Yəni nə qədər Hz. Əliyə (ə) bənzəsələr bir o qədər də ona yaxın olmuş olacaqlar. Günahlardan paklanmış olacaqlar…Yaxşı bəs bu xoş ətirli güllərin olduğu mənəvi baxçaya necə daxil ola bilərik? Ən yaxşısı budur ki, onun sirrini elə Hz. Əlinin (s) dilindən eşidək, onun kimi sevdiyini, kiminlə dost olmaq istədiyini öyrənək. Yoxsa ki, sırf sevgi bəsləmək çox uzaqdan güllərə tamaşa etmək kimidir, sanki behişti müşahidə edir, amma ona daxil olmağa həsrət qalmağa bənzəyir. Öyrənək, maariflənək ki, elmsiz əməlin, əməlsiz də sevginin faydası olmaz. Həzrət Əlinin (ə) buyurduğu kimi, “Elm sahibi olaraq yatmaq, cahilin (oyaq) namazından daha üstündür.” Belə isə gəlin Həzrət Əlinin (ə) öz dilindən onun seçdiyi dostunun xüsusiyyətlərini öyrənək:Möminlərin əmiri (ə) buyurur: “Mənim keçmişdə Allah yolunda bir qardaşım (dostum) var idi. (Onun bu üstün cəhətlərinə görə onunla dost olmuşdum.)

1-“Dünya onun nəzərində dəyərsiz və kiçik idi, buna görə də o, mənim gözümdə əzəmətli idi.”Yəni, dünyapərəst deyildi. Dünyapərəstlikdən məqsəd, Allahın bəşər övladına bəxş etdiyi nemətlərdən üz çevirmək, ona qarşı tam rəğbətsiz olmaq, rahiblik və yaxud özünə əzab-əziyyət vermək deyildir. Diqqət etmək lazımdır ki, Aləmlərin Xaliqi bu dünyanı insanın ondan kifayət qədər bəhrələnməsi üçün yaratmışdır. Buna görə də, insan dünyəvi nemətlərdən bəhrələnməli, ondan zövq almalıdır. Belə ki, Həzrət Əli (ə) dünyadan doğru-düzgün bəhrələnənlər üçün, onun “doğruluq sarayı” olmasını vurğulayır. Dünyanı yaxşı dərk edən şəxs üçün, onun əmin-amanlıq və xoşbəxtlik imarəti olduğunu söyləyir. Deməli, islam dininə görə, insan öz şəxsiyyətinə və mürüvvətinə xələl yetirmədən və israfa etmədən, öz halal istəklərini əldə etməklə dünya naz-nemətindən faydalana bilər.Həmçinin, bu vasitə ilə hətta dini işlərini sahmana salmaq üçün daha keyfiyyətli nəticə əldə edə bilər. Quranda buyurulur: “Ey peyğəmbərlər! Təmiz (halal) nemətlərdən yeyin və yaxşı işlər görün!”Elə bunun üçün də, hədislərimizdə buyurulur ki, dünyan üçün elə çalış ki, sanki orada əbədi ömür sürəcəksən və axirətin üçün elə səy et ki, sanki sabah öləcəksən. Mömin şəxs, dünyanı axirətin əkin sahəsi saymalıdır. Dünya möminin axirəti üçün gözəl köməkçi olmalıdır. Bununla da, insan öz maddi və mənəvi işlərini sahmana salmaq niyyətilə dünyadan bəhrələndiyi təqdirdə, bu bir növ islahedici rol oynadığı üçün dünyapərəstlik sayılmır. Məhz bu səbəbdən də, Həzrət Kazim (ə) buyurur: “Dünyasını dininə görə tərk edən, ya dinindən öz dünyasına görə üz döndərən kəs bizdən deyil.»Deməli, dünyapərəstlik maddiyyatı meyar və tərəzi kimi ölçü təyin etməkdir. İnsanları sosial təbəqəsinə, məqamına, evinə, maşınına, gözəlliyinə, boy-buğununa, adam-nəfərinə, sahib olduğu sair maddi üstünlüklərinə görə dəyərləndirməkdir.Yaxşı bəs bunu necə təyin edə bilərik? Baxın, təsəvvür edin ki bir izdihamlı məclisdəsiniz. Məclisin başında sosial statunuza görə sizə görkəmli bir yer ayırıblar. Elə bu zaman yanınıza yoxsul, köhnə və yırtıq geyimli, yuyulmaqdan rəngi qaçmış, pulu olmadığı üçün bərbərə gedə bilməyən, aşağı məhəllədən sadə bir insan gəlib əyləşdi. Sizinlə görüşdü, öpüşdü və sizi qucaqladı. Oradakı insanların həyat meyarı dünya olduğu üçün sizinlə belə bir şəxsin səmimiyyətini, yanınızda belə bir şəxsin oturduğunu görüb, ima və istehza ilə gülümsədilər. Bir-birilərinin qulaqlarınsa sizi ələ salan sözlər dediklərini anladınız. Həmin şəxs isə məclisin sonuna kimi sizin yanınızda oturdu. Özünüzü necə hiss edərsiniz? Həmçinin, onunla səmimi şəkildə məclisdə danışmağa, gülməyə, yaxın davranmağa davam edərsinizmi? Bəli, məhz belə məqamlarda insan özünü daha yaxşı tanıyır.Salam verib görüşdüyünüz şəxslərlə davranış tərziniz özünüzü tanımanıza yardım edə bilər. Sosial statusu yüksək olan şəxsə verdiyiniz salam, etdiyiniz kef-əhval ilə, cəmiyyətdə yoxsulluğuna görə etina edilməyən şəxslə salamlaşmanız, onun əhvalını soruşmanız fərqlidirsə, özünüzdən qorxun.Burda dünyapərəstliyin bir mənası da hərislikdir. “Sağsağan xislətli” olmaqdır. Sağsağan kimi gözünə dəyən hər şeyi əldə etmək istəyi insan övladının ən böyük bəlasıdır. Həris insan daim acdır. Çünki qəlbi yoxsul olanın gözü doymaz. Buna görə də, dünyanı sevmək ən böyük “kəbirə günah” adlandırılmışdır.İnsan dünyapərəstlikdən və cah-calal hərisliyindən uzaq durmalıdır. Burada dünyapərəstlikdən məqsəd məqam, vəzifə, mal-dövlət, şan-şöhrət və sair kimi dünya həvəsinə qul olmaq, onları əldə etmək üçün canfəşanlıq etmək və bu yolda insanların haqqını tapdamaqdır. Hədislərimizdə dünya məhəbbəti hər bir asiliyin kökü və hər günahın başlanğıcı sayılır. Dini mənbələrimizdə dəfələrlə dünya sevgisinin bütün günahların mənşəyi olmasına təkid olunmuşdur.

2-“Yeyib-içməyə ürək bağlamamışdı və öz qarnının əsiri deyildi.”Burada Hz. Əlinin (ə) məqsədi təkcə haramlardan uzaq qalmaq deyil, əslində halal da olsa yemək hərisliyidir. Bəzi insanların sanki yaşam fəlsəfəsidir yemək. Çağırıldığı məkanlarda ilk “yeməyə nə var?”-desə soruşar. Dostluqları belə “yeyib-içmək” və “qonaqlıq” ilədir. Süfrə ürəyincə olmadığı zaman qanı qaralar, əsəbləri korlanar, qaş-qabağını tökər. Bir sözlə qarınqulu insandır. Mədəsinə diqqət etdiyi qədər heç bir dəyərə əhəmiyyət verməz. Hz. Əli (ə) başqa bir kəlamında belə şəxslər haqda buyurur: “Eyb və nöqsan sifətlərdən pak olan Allahın yanında bəndələrin ən mənfuru bütün dərdi-qəmi qarınqululuq və şəhvətpərəstlik olan kəsdir.”

3-“O, sahib olmadığı şeyləri arzulamırdı və onları əldə etdiyi zaman isə həddini aşmırdı.”İnsan övladı sahib olduqlarının qədrini bilmədiyi zaman arzuları çoxalar, buna görə də, əldə etdikcə daha çoxunu istəyər, qane olmaz. Hədislərimizdə bu “dəniz suyunu içən şəxsin susuzluğunun yatmaması” kimi izah edilib. Sağlam olmayan arzular, qeyri-real xəyallar insanın mənəviyyatına əsaslı zərbə vurur. Gözü doymaz, dünya iştahası sərhədsiz insanların mənəviyyatı çokmüş sayılır. Daim başqaları ilə öz həyatını, sahib olduqlarını müqayisə edir. Ailəsini, övladlarını, qohumlarını, var-dövlətini və sair. Həmişə daha üstününü arzulayır.Bəzən isə insan sahib olduqlarını başqalarına nümayiş etdirmək həvəsində olur. Özünün malik olduqlarını bundan məhrum insanlara göstərməklə, onları bir növ əzməklə özünün “dəyərli” və “üstün” olmasını önə çıxarır.

4-“Günlərinin çoxu sükutla keçərdi. Danışdığı zaman, digər natiqlərə üstün olardı və sual verənlərin (ehtiyaclı olduğu məsələləri həll edərdi) susuzluğunu yatırardı. Danışmaqda məğlub olsaydı, heç kim onu ​​səssizlikdə məğlub edə bilməzdi. Eşitməyə daha çox həris idi, nəinki danışmağa.”Yəni, boş danışan insan deyildi. Müdrik insan olduğu üçün söhbətə başladığı zaman keyfiyyətli və dərin mənalı, hər kəsə faydalı məsələlər haqda məlumat verərədi. Kimin hansı yolla varlanmasını, işə neçədə gedib-gəlməsini, ailəsində hansı problemin olmasını, kimin hansı yuvanın quşu olmağını, kimin yaxşı kimin pis olmasını və sair kimi faydasız və günah dolu sözlərdən uzaq idi. Söhbərləti dəyər dolu idi. İnsanlara həqiqətən də mənəvi və maddi yöndə faydalı olan söhbətlər edərdi. Dərdlərinə dərman olardı. Qəlbləri ovudardı, təsəlli verərdi. Sülh, əmin-amanlıq, mehribanlıq nümayiş etdirərdi.

5-“Zahirdə sadə bir insan və təvazökar (zəif) görünərdi. Amma çalışmaq zamanı gəldikdə şir kimi coşurdu və səhra ilanı kimi hərəkət edirdi.”Kibirli, lovğa biri deyildi. Sadə insan idi. Özünü tərifləməzdi, başqalarını da psiləməzdi. Bəzən insan özünü tərifləyər ki, göz qabağında olsun. Bəzən isə özünün tərifləməz, başqalarını pisləyər ki, özünün “necə də yaxşı insan” olması aydınlaşsın.Kobud deyildi, acı dil deyildi, qeybətcil deyildi, böhtan əhli deyildi. Çünki təvazökar insan idi. Bu xislətlər isə özündən razı insanların xüsusiyyətidir. O özünü başqalarından üstün bilmirdi.Kimisə pisləməkdə, arxasınca danışmaqda, ləkələməkdə, tərəf saxlayaraq davanı qızışdırmaqda, “ona səhv etdiyini” diktə etməkdə deyil, başqasının eybini örtməkdə, abrını qorumaqda, ehtiyaclı insanlara əl tutmaqda, insanları barışdırmaqda bir sözlə xeyirxah işlərdə şir kimi idi… Pislikliklərdə deyil, yaxşılıqlarda cəld və faydalı idi.

6-“Hakim gələnə qədər (kiminsə əleyhinə) dəlil təqdim etməzdi.”Yəni bir sözlə, ön mühakiməli insan deyildi. Öncədən insanlar haqda yanlış fikirləşməzdi. Sözbəzəyən deyildi. İnsanların məqsədini tam öyərəndikdən, yaxud onları tam tanıdıqdan sonra fikir bildirərdi.Həmçinin ona haqsızlıq edildiyi zaman, başqasından haqqını almaq istəsə, iğtişaş törətməz, fəryadıyla yeri-göyü doldurmazdı. Ədəblə məhkəməyə müraciət edər, ancaq hakimin hüzuruna çıxandan sonra şikayət səbəbini ortaya qoyardı. Yəni kiminsə abrını aparmaz, yaxud heç kimdən Allahın qanunundan kənar bir şey tələb etmirdi.

7-“Heç kəsi bir iş barədə üzrünü (səbəbini) dinləmədən qabaq qınamazdı.”Onu danlamadan üzrünü qəbul edərdi. İnsanlara səhvini düzəltmək imkanı verərdi. Təhqir edərək, yaxud alçaldaraq, sındıraraq üzrünü qəbul etməzdi. Bəzi insanlar qarşı tərfin üzrünü qəbul etdikləri zaman ona “öz üstünlüyünü”, “necə də gözəl insan olduğunu”, “böyük bir lütf etdiyini” ima edərək özünü ucaldıb, qarşı tərəfi alçaltmaqdan zövq alır. Bu dinimizdə ən bəyənilməmiş xüsusiyyətlərdəndir.O, alicənablıqla əfv edərdi. Həqiqi mənada bağışlayardı. Güzəştə getməsi tikanlı deyildi, yaralamazdı.

8-“Heç bir problemindən həll olduğu zamana qədər gilayə etmirdi.”Problem zamanı gilayə etmək dostların narahatlığına, düşmənlərin isə sevinməsinə səbəb olar. İnsanın iradəsini zəiflədər. Amma problemlə deyinmədən, gileylənmədən mübarizə aparmaq onun əzm və iradəsinin möhkəmliyinə işarədir. Daha doğrusu, çətinlik zamanı gileylənmək şikayət, çətinlik bitdikdən sonra onu vəsf etmək isə hekayədir. Bəzi insanlar çətinlik tamamlandıqdan sonra onu şükür və ibrət məqasədli bəyan edərlər. Bəziləri isə hər xırda çətinlikdən bir muzey yaradar, onu ictimaiyyət üçün açıq elan edərlər.

9-“Söylədiklərinə ilk özü əməl edirdi və əməl etmədiklərini söyləməzdi.”Bəzi insanlar əməl etmədikləri halda başqalarına “ağıl veməkdən” zövq alırlar. Bu nifaq əhlinin xüsusiyyətidir. Əslində insan başqalarını pak əməllərə riayət etməyə çağırdığı zaman, özü əməl etmədiyi təqdirdə günah işlətmiş olur. Bu Allah-təalanın nəzərində olduqca pis bir rəftardır. Belə ki, Qurani-kərimdə əməlsiz dəvət sahibləri haqda buyurulur: “Ey iman gətirənlər! Etməyəcəyiniz bir şeyi niyə deyirsiniz? Etməyəcəyiniz bir şeyi demək (əmələ dəvət etmək) Allah yanında böyük qəzəbə səbəb olar.”Doğurdan da, başqalarını mühakimə etmək asandır, ilk növbədə insan özünü mühakimə etməli və əməl sahibi olmalıdır. Özünü unudan insan başqalarının günahlarında boğular.

10– “Daim onun qarşısına iki məsələ çıxasaydı, onlardan hansı biri nəfsani həvəslərə daha yaxındırsa, onun əksini edərdi.”İnsan həyatı boyu iki yol ayrıcındadır: xeyir və şər. Belə bir seçimlə tənzimlənmiş həyatda ilahi şəxsiyyətlər daim nəfsinin və şəhvətinin əksinə olan yolu seçmiş, paklıq və mənəviyyata sarılmışdır. Çünki Allahın razılığını, nəfsani istəklərin məmnunluğuna tərcih etmişlər.Həzrət Əli (ə) özünə dost seçdiyi şəxsin bu 10 xüsusiyyətini bəyan etdikdən sonra buyurur: “Bu xüsusiyyətləri əldə edin və onlara sahib olmaqda israrçı olun. Bunları əldə etməkdə bir-birinizlə yarışın. Bunların hamısını mənimsəyə bilmirsinizsə, (bacardığınız qədər əldə edin) bilin ki, çoxu (hamısını) tərk etməkdənsə, azı əldə etmək daha yaxşıdır.”

Bu şəxsi necə vəsf edim..

Bu şəxsi necə vəsf edim, bir halda düşmənləri həsəddən, dostları isə düşmənlərin qorxusundan onun fəzilət və üstün keyfiyyətlərini gizlətdilər. Bu halda, onun Əlinin fəzilətləri qərb və şərqi bürüdü

Vilayət xanədanının şahi, hidayət çırağı, möminlər və mütəqqilərin mövlası və rəhbəri, Allah və Peyğəmbər (s)in sevimlisi Əli ibn Əbu Talib (ə) fəzilətlər və üstün keyfiyyətlər ilə bütün vücudu doludur. Buna görə də, bu əzəmətli şəxsin İslam və Quran libasına bürünmüş əzəmətli şəxsiyyətinin keyfiyyətlərindən nə qədər danışsaq, onun sonsuz hikmətini, mərdanəliyini, fəziləti, şücaəti və dəyanətinin sadəcə bir damlasını izah etmiş olarıq, eyni zamanda böyük bir dərin dəryanın sadəcə kiçik bir damcısını göstərmiş olarıq. Ümumi olaraq deyə bilərik ki, möminlərin mövlası İmam Əli (ə) bütün insani və mənəvi keyfiyyətlərə sahib bir şəxs olmuşdur, elə bir insani dəyər və keyfiyyət tapa bilmərik ki, o Əlidə (ə) olmasın. Bütün dəyərlərə sahib olmaqla bərabər eyni zamanda bütün əxlaqi və irfani keyfiyyətləri də özündə cəm etmişdir. Təsadüfi deyil ki, Xəlil ibn Əhməd İmam Əlinin (ə) fəzilətini iki cümlədə gözəl vəsf etmişdir:

“Bu şəxsi necə vəsf edim, bir halda düşmənləri həsəddən, dostları isə düşmənlərin qorxusundan onun fəzilət və üstün keyfiyyətlərini gizlətdilər. Bu halda, onun Əlinin fəzilətləri qərb və şərqi bürüdü”

Həzrəti Əlinin (ə) üstün keyfiyyətlərindən və eyni zamanda fəzilətlərindən danışsaq bu kifayət edərki, hələ kiçik yaşında İslam Peyğəmbərinə (s) iman gətirmiş, onun sözünə inanmış, və ilk olaraq İslam dininin yayılmasında Peyğəmbərdən (s) öz yardımını əsirgəməmişdir. Bu həzrət İslam Peyğəmbəri (s) tərəfindən dəfərlərlə imamət və xilafət məqamına təyin edilmişdir. Müşriklərin Peyğəmbərin (s) mübarək evini mühasirəyə aldıqları o qorxulu gecədə öz canını heçə sayaraq Peyğəmbərin (s) yatağında yatıb, o həzrətin uğrunda və İslamın yaşamasında öz canını heçə saymışdı. Peyğəmbər o Həzrət barədə ümmətin atası və ondan sonra xilafət və canişinin məqamına layiq olan bir şəxs kimi təqdim etmişdir. Ozündən sonra gələn on bir məsum imamın (ə) atasıdır. Eyni zamanda Peyğəmbərin əziz övladı Həzrəti Fatimənin (s) sevimli həyat yoldaşıdır. İmam Əli (ə) döyüş meydanında əsl mərdlik göstərərək düşmənin canına qorxu salaraq İslam düşmənlərini lərzəyə salmış, xəndək döyüşündə küfr ordusunun pəhləvanı olan Əmr İbn Əbdəvidin kürəyini yerə vuraraq öz şücaətini dillər əzbəri etmişdir. Eyni halda, Xeybər qalasını yerindən qoparıb İslam ordusunu nüsrət və qələbəyə yetirən yeganə şəxsiyyətdir. İmam Əli (ə) elə böyük bir şəxsiyyətdir ki, onu ancaq Allah və İslam Peyğəmbəri (s) layiqincə tanıya bilmişdir.

“Ya Əli! Allahı mən və səndən başqa layiqincə tanıyan olmadı. Səni də Allah və məndən başqası layiqincə tanıyan olmadı

Başqa bir hədisdə İbn Abbas Rəsuli-Əkrəmin (s) belə buyurduğunu nəql edir
“Ağaclar qələm, dərya mürəkkəb, cinlər hesablayıcı, insanlar yazar olsa, Əli ibn Əbu Talibin fəzilətlərini sayıb-qurtara bilməzlər”

Digər bir hədisdə buyurulur
Əli bn Əbu Talibin üzünə baxmaq və adını çəkmək ibadətdir. Bəndənin imanı yanlız onun vilayətini qəbul etmək və düşmənlərinə nifrət etməklə qəbul olunar”.

Qurani-Kərimdə imam Əlinin (ə) fəzilət və üstünlüyünə işarə edən, o həzrəti İslam ümmətinin ən fəzilətlisi və İslam Peyğəmbərindən (s) sonra ən üstün şəxsiyyət göstərən ayələrdən biri “Sabiqun” adını daşıyan “Vaqiə” surəsinin 10-14-cü ayələridir. Bu ayələrdə buyurulur:

“Öndə olanlar, öndə olanlar! Onlar yaxın olanlardır. Onlar behiştin nemətlə dolu bağlarında olacaqlar. Bir qrupu əvvəlki ümmətlərdən, az bir qismi də sonrakılardandır!”

Hakim Həskani “Şəvahidut-tənzil” kitabında İbn Abbasdan belə nəql edir: “İmanda öndə olanlar üç nəfərdir: Musaya iman gətirən Yuşə ibn Nun, İsaya iman gətirən Sahibi-Yasin (Həbib Nəccar) və Peyğəmbərə (s) ilk iman gətirən Əli (ə)!”
Yenə həmin kitabda İbn Abbasın belə dediyi nəql olunur: “Peyğəmbərdən (s) bu ayənin təfsirini soruşdum. Həzrət buyurdu:

“Mən onun təfsirini Cəbraildən soruşdum. O dedi: “Ayə Əli və onun şiələrinə aiddir, onlar hamıdan öncə behiştə girəcəklər!

“Rozətul-mütəqqin”, 13-cü cild, səh. 265.”Əl-Mənaqib”, İbn Şəhr Aşub”, 3-cü cild, səh. 268.
“Əl-Mənaqib”, Xarəzmi, səh. 177, hədis 99 və “lisanul-mizan”, 5-ci cild, səh. 62. “Mizanul-etiqad”, Zəhəbi, səh467.
Əmali”, Şeyx Səduq, məclis 28, son hədis” (“Şəvahidut-tənzil”, c.2, səh.213, 215-216, hədis 924 və 927.)


GİAM

İmam Cavad (s) – möcüzəli mövlud

Vilayət səmasının 9-cu ulduzu olan İmam Cavad (ə) 195-ci hicri-qəməri ilinin rəcəb ayında Mədinə şəhərində dünyaya gəlmişdir.

Vaqifiyyə firqəsinin böyüklərindən biri İmam Rzaya (ə) deyir: “Sən İmamsan?”. İmam (ə) buyurur: “Bəli”. Deyir: “Sən İmam deyilsən”. İmam (ə) bir qədər başını aşağı salır və sonra buyurur: “Niyə belə düşünürsən ki, mən İmam deyiləm?”. O, dedi: “İmam Sadiqdən (ə) nəql edilir ki, İmam nəsilsiz deyildir. Sən bu yaşa gəlib çatmısan, ancaq oğlan övladın yoxdur”. İmam (ə) başını daha uzun müddət aşağı saldı və sonra buyurdu: “Allaha and olsun ki, uzun müddət keçməyəcəkdir ki, Allah mənə oğlan övladı verəcəkdir”. Bu söhbətdən bir il sonra İmam Cavad (ə) dünyaya gəldi.

İmam Kazımın (ə) qızı Həkimə xanım nəql edir: “O zaman ki, İmam Cavadın (ə) anası Xizranın doğum zamanı gəlib çatır, İmam Rza (ə) məni çağırdı və buyurdu: “Ey Həkimə! Xızranın doğum mərasimi üçün hazır ol” Sonra əmr etdi ki, mən, Xızran və doğum maması bir otağa gedək. Bizim üçün çırağı yandırdı və qapını üzümüzə bağladı. Bu zaman Xızranın doğum sancısı başladı və çıraq söndü. Mən nigaran oldum, ancaq İmam Cavad (ə) bir nur parçası kimi otağı aydınlandırdı və Həzrətdən (ə) yayılan nur bütün otağı bürümüşdü. Körpəni götürdüm və ətəyimə qoydum. Üzərində olan nazik örtüyü ondan ayırdım. Bu zaman İmam Rza (ə) qapını açıb içəri girdi. Körpəni məndən aldı və beşiyə qoydu. Sonra mənə buyurdu: “Ey Həkimə! Beşiyə nəzarət et!”. Üç gün keçəndən sonra İmam Cavad (ə) gözlərini açdı, sağa və sola baxdı. Buyurdu: “Şəhadət verirəm ki, Allahdan başqa məbud yoxdur. Muhəmməd (s) Allahın göndərdiyidir”. Qorxaraq ayağa qalxdım və İmam Rzanın (ə) yanına getdim. Həzrətə (ə) olanları dedim. İmam (ə) buyurdu: “Ey Həkimə! Ondan görəcəyin qeyri-adiliklər, eşitdiklərindən daha çox olacaqdır””.

İmranın oğlu Kəlim nəql edir ki, İmam Rzaya (ə) dedim: “Allahdan istə ki, sənə oğlan övladı versin”. İmam (ə) buyurdu: “Mənim ruzim ancaq bir oğlan övladıdır ki, varisim olacaqdır”. O zaman ki, İmam Cavad (ə) dünyaya gəlir, İmam Rza (ə) səhabələrinə buyurur: “Allah mənə bir körpə vermişdir ki, Musa ibn İmran (ə) kimi dənizləri yaracaq, İsa ibn Məryəm kimi (ə) pak xəlq olmuşdur. Oğlum haqsız yerə öldürüləcəkdir və səma əhli ona ağlayacaqdır və Allah onun düşməninə qəzəblənəcəkdir”.

Giam

İmam Baqir (s) elmlərin fatehi

Asimanın parlaq ulduzu, vilayət günəşinin sönməz, daim işıq saçan, Allahın yer üzərindəki beşinci ulduzu, kamil insan nümunəsi eyni zamanda bütün elmlərin fatehi kimi tanınan Muhamməd Baqir (ə) hicri ilin 57-si mübarək Rəcəb ayının 1-ci günü Peyğəmbərin (s) şəhəri hesab olunan Mədinədə dünyaya göz açmışdır. Bir sıra nəql olunan rəvayətlərə əsasən babasına çox bənzədiyi üçün o həzrətin adını Muhamməd qoydular. Elmləri fəth edib, dərin elmi bilikləri aşkara çıxartdığı üçün Baqir ləqəbini o Həzrətə (ə) verdilər. Atası həzrət Səccad (ə), anası isə imam Həsən əleyhissalamın qızlarından sayılan Fatimə idi. O həzrət (ə), nəsli həm ata, həm də ana tərəfindən həzrət Peyğəmbərə (s) çatan ilk imam sayılır. Imam Məhəmməd Baqir (ə) həyat səhifəsini iki mühüm hissəyə ayırmaq olar: İmamətdən qabaqki 35 illik həyatı ( həmin dövrdə İmam Mədinə yaşayırdı. Təxminən 20 il dəvam edən imamlıq dövrü (bu dövrdə İslam elm və biliklərini təbliğ etdiyi dövrdür)

Elmi inqilabın banisi

İmam Baqir (ə) öz imamət dövründə münasib olmayan bir vəiyyətdə ilahi məarifi nəşr edib onu meydana çıxarmağa başladı. O həzrət elmi çətinlikləri həll etməklə sonradan oğlu  İmam Cəfər Sadiq (ə)ın İmaməti dövründə təsis edilən böyük İslam məktəbinin yaranmasına şərait yaradan elmi inqilabı həyata keçirtdi. İmam Baqir (ə) elm, zöhd, təqva, fəzilət və əzəmətdə bütün Bəni-Haşim böyüklərini üstələmiş, onun böyük elmi və əxlaqi məqamı dostun da, düşmənin də tərifinə çevrilmişdi. O Həzrətdən İslami hökmlər, təfsir, İslam tarixi və başqa elmlər sahəsində o qədər hədis və rəvayətlər yadigar qalmışdır ki, o vaxtadək İmam Həsən (ə) İmam Hüseyn (ə) dövrünün böyük elmi şəxsiyyətləri və eləcə də Peyğəmbər səhabələrindən sağ qalanlar o Həzrətdən istifadə edirdilər. Şiə kitabları da, müxtəlif sahələrdə İmam Baqir (ə)dan rəvayət və hədislər nəql etmişlərdir. Bu kitablarla azca tanış olan şəxslər bu həqiqəti təsdiq edərlər. Elmi inqilabın banisi İmam Məhəmməd Baqir öz İmaməti dövründə münasib olmayan bir vəziyyətdə İlahi maarifi nəşr edib onu meydana çıxarmağa başladı. O Həzrət elmi çətinlikləri həll etməklə sonradan oğlu İmam Cəfər Sadiqin İmaməti dövründə təsis edilən böyük İslam məktəbinin yaranmasına şərait hazırladı. İmam Baqir elm, zöhd (təqva), fəzilət və əzəmətdə bütün Bəni–Haşim böyüklərini üstələmiş, onun böyük elmi və əxlaqi məqamı dostun da, düşmənin də tərifinə çevrilmişdi. O Həzrətdən İslami hökmlər, təfsir, İslam tarixi və başqa elmlər sahəsində o qədər hədis və rəvayətlər yadigar qalmışdır ki, o vaxtadək İmam Həsən , İmam Hüseynin övladlarının heç birindən o qədər rəvayət yetişməmişdir. O dövrün böyük elmi şəxsiyyətləri və eləcə də Peyğəmbər səhabələrindən sağ qalanlar o Həzrətdən elmi cəhətdən faydalanırdılar. Cabir ibn Yezid Cüfi, Kisan Sicistani, həmçinin, İbn Mübarək, Zühri, Uzai, Əbu Hənifə, Malik, Şafei, Ziyad ibn Münzirnəhdi kimi fəqihlər o Həzrətin elmi əsərlərindən bəhrələnmiş, onun buyurduqlarını gah bilavasitə, gah da bir neçə vasitə ilə rəvayət edərlərmiş. Sünni məzhəbinin ən mötəbər müəlliflərindən hesab edilən Təbəri, Bəlazəri, Səlami, Xətib Bağdadi, Əbu Nəim İsfahani, eləcə də, ən mötəbər qaynaqlarından olan Müvəttəi-Malik, Sünəni-Əbu Davud, Müsnədi-Əbu Hənifə, Müsnədi-Mərvəzi, Təfsiri-Nəqqaş,Təfsiri-Zəməxşəri (Əl-Kəşşaf) və onlarla bu kimi kitablar İmam Baqirin mənalı sözləri ilə doludur və onların hər yerində “Məhəmməd ibn Əli (İmam Baqir) buyurmuşdur”, yaxud “Məhəmməd Baqir buyurmuşdur” ifadəsi gözə dəyir.

Elmləri fəth edən, bilik qapılarını açan

İmam Baqir (ə)ın parlaq elmi əsərləri və İslam cəmiyyətinə təhvil verdiyi dəyərli şagirdləri, İslam Peyğəmbərinin (s) uzaqgörənliyini çin çıxartdı. Peyğəmbər (s)in uaqgörənliyinu ehtiva edən bu hədisin ravisi İslamın ilkin çağlarının görkəmli şəxsiyyətlərindən biri olan Cabir İbn Abdullah Ənsaridir. İslam Peyğəmbərinin (s) dostlarından olan və o Həzrətin ailəsinə xüsusi əlaqə ilə yanaşan Cabir deyir: Bir gün Peyğəmbər mənə buyurdu: Məndən sonra mənim nəslimdən olan elə bir şəxsi görəcəksən ki, onun adı mənim adıma, özü də mənə oxşayacaq. O, elm qapılarını camaatın üzünə açacaq. İslam Peyğəmbəri (s) bunu buyuranda hələ imam Baqir (ə) ünyaya gəlməmişdi. Bu hadisədən neçə illər ötdü. Dördüncü İmamın dövrü yetişdi. Bir gün Cabir Mədinəninküçələrinin birindən keçəndə, gözü İmam Baqir (ə) a sataşdı. Gördü ki, Peyğəmbərin (s) buyurduğu bütün nişanələr onda var. Soruşdu “Adın nədir?” İmam Baqir (ə) buyurdu: “Adım Muhamməd ibn Hüseyndir.” Cabir onun alnından öpüb buyurdu “Cəddin Peyğəmbər (s) mənim vasitəm ilə sənə salam göndərdi” Cabir o gündən etibarən İslam Peyğəmbərinin hörmətini qorumaq və İmam Baqir (ə) əzəmətini göstərmək məqsədi ilə gendə iki dəfə o Həzrətin görüşünə gedərdi. Cabir Peyğəmbər mescidində camaat arasında oturub İmam Baqir (ə)ın işlərinə irad tutan bəzi şəxslərin cavabında Peyğəmbərin (s) uzaqgörənliyini rəvayət edərdi.  

İmam Baqir (ə)ın elmi

O biri imamlar kimi Imam Məhəmməd Baqir əleyhisslamın da elm və biliyi vəhydən qaynaqlandığı üçün bütün məsələlərin cavabını bilirdi. Imamın elmi şəxsiyyəti o qədər yüksək idi ki, alimlər onun məclisində uşaqlar müəllimin qarşısında əyləşdikləri kimi əyləşirdilər. Imam öz dərs məclisində bir bulud kimi elm yağışını tələbələrin zehninə yağdırırdı və hər kəs iste᾽dadı qədər ondan istifadə edirdi. Məşhur şair Hişam 106-cı hicri ilində şamlılardan olan bir dəstəylə Məkkəyə gəlmişdi. O, həcc mərasimindən sonra istirahət etmək üçün Məscidül-həramda əyləşmişdi ki, birdən gözü Imam Məhəmməd Baqir əleyhisslama sataşdı. Həzrət bir küncdə əyləşmişdi, camaat da onun ətrafına yağışmışdı və hər kəs də öz məsələsini ondan soruşurdu. Bunu görən Hişam hirslənib alimlərdən biri olan Nafe᾽ni o həzrətin yanına göndərdi ki, imama cavabını bilmədiyini zənn etdiyi suallara verərək həzrətin nüfuzunu xalqın gözündən əskiltsin. Saray alimi qabağa gəlib salam verərək sual vermək üçün imamdan izn istədi. Imam (ə) onun salamını alıb buyurdu: «Istədiyin sualı ver». Nafe᾽ soruşdu: Isa ilə Məhəmmədin arasında zaman fərqi neçədir? Imam buyurdu: «Bizim nəzərimizə əsasən 500 il. Nafe᾽ soruşdu: Peyğəmbərə «vəs᾽əl» (soruş) buyuran bu ayə Onun kimdən soruşmasını nəzərdə tutur?» Imam (ə) cavab verdi: «Içində hər şey yazılmış olan Allahın Lövhi-məhfuzundan». Nafe᾽ soruşdu: Allah nə vaxtdan mövcuddur? Imam buyurdu: «Vay sənin halına! Zamanı Allah yaradıbdır. O, cism deyil və doğulmayıbdır ki, zamana da ehtiyacı olsun». Nafe᾽utanıb dedi: Allaha and olsun ki, sən zəmanənin ən bilici şəxsiyyətisən. Bir nəfər Abdullah ibni Ömərə sual verdi. O da sualın cavabını bilməyib onu verənə dedi: Bu uşaq Imam Məhəmməd Baqir əleyhisslamdır. Onun yanına get və sualını ondan soruşduqdan sonra aldığın cavabı mənə də deyərsən. Həmin adam imamın yanına gəlib sualını həzrətdən soruşdu və doğru cavab aldı. Sonra da Abdullah ibni Ömərin yanına gəlib imamın verdiyi cavabı ona dedi. Abdullah ibni Ömər cavabı eşitcək dedi: Bunlar Allahın elm və bilik ziynəti ilə bəzədiyi xanədandırlar. Imamın elmi məqamı o qədər yüksək idi ki, hər yerdə Peyğəmbərin xanədanından danışıldığı zaman Imam Məhəmməd Baqir əleyhisslamı Peyğəmbərin elminin yeganə varisi sayırdılar.

Imam Baqir (ə) Qısa Kəlamları

Yalan danışmaq imanın zəifliyindəndir.
Mö᾽min qorxaq, tamahkar və paxıl olmaz.
Allah həyalı və dözümlü şəsxi sevər.
Faydalı alimin dəyəri yetmiş min savadsız abiddən daha çoxdur.
Allah, ağzını təmiz saxlamayan şəxsi sevməz.
Tənbəllikdən çəkin. Çünki hər bir pisliyin açarı tənbəllikdir ki, insanın din ilə dünyasını korlayar.
Allahın bəndələrinə zülm edən bizim şiələrimizdən deyil.
Bir-birinizə paxıllıq etməyin, xudbin olmayın, zülm etməyin, namaz qılın və yoxsulları sevin.
Hər kim xalqın çətinliklərini aradan qaldırmaq üçün cəhd göstərsə, Bədr və Ühüd müharibələrində şəhid olan bir müsəlman kimidir.

İstifadə olunmuş mənbələr
Biharul-Ənvar c. 78, s. 45
Siyreyi Pişvayan (Məsum imamların həyatı)
Təfsiri-qumi c. 2. S. 210.


Gürcüstan İslam Araştırmalar Mərkəzi